العالم _ ایران / سیاسی
سردار دهقان وزیر دفاع دولت یازدهم طی گفت وگویی با روزنامه الاخبار لبنان به بیان دیدگاه‌ها و مواضع خود درباره مسائل داخلی و منطقه ای پرداخت که متن این گفت وگو در ادامه آمده است:
شما نخستین کسی هستید که برای انتخابات ریاست جمهوری ایران اعلام کاندیداتوری کرده اید. کسوت نظامی شما باعث شد موضوع حضور نظامیان در عرصه سیاست ایران بیش از پیش داغ شود. در اذهان این گونه متبادر می شود که پررنگ شدن حضور نظامیان در سیاست، نشانه از هم گسیختگی کشور است که مقابله با این وضعیت تنها از عهده نظامیان بر می آید. آیا ایران، امروز چنین وضعیتی دارد که شما پا به عرصه انتخابات گذاشته اید؟
دهقان: اگر چنین باشد معمولاً نظامیان کودتا می کنند تا نظم رو دوباره به کشور بازگردانند اما ایران از نظر اجتماعی و سیاسی آنقدر مقتدر است که نه تنها علی رغم تمام مشکلاتی که دشمنان داخلی و خارجی علیه آن ایجاده کرده اند ، خود را حفظ کرده بلکه در مسیر پیشرفت هم قرار دارد. در حقیقت اگر یکی از اقداماتی که علیه کشور ما رخ داده است در کشور دیگری روی می داد، قطعاً منجر به سقوط آن دولت می شد. همین امر ثابت می کند که ایران دچار از هم گسیختگی که نیازمند حضور نظامیان باشد، نیست. مطرح شدن این موضوع توسط افرادی که جهالت شان با عدوات همراه شده، آدرس غلط دادن و القای شبهه در اذهان است تا مردم را از محدود شدن آزادی شان و نظامیان بترساند.
در این کشور به دلیل آگاهی و بصریت مردم، امکان ایجاد فضای نظامی وجود ندارد و مردم هم این فضا را نمی پذیرند. البته مردم خواهان اقتدار، تحول گرایی و نفی دولت های ناکارآمد هستند که یک فرد نظامی به دلیل ویژگی هایش می تواند این نیازها را برآورده کند. ضمن این که نیروهای سپاه، نظامی صرف نیستند و عناصر سیاسی، اجتماعی و فرهنگی هم محسوب می شوند. به همین دلیل آنها می توانند در سیاست ورود کنند. ضمن اینکه طبق قانون، نظامیان هم از حقوق شهروندی بهره مند هستند و یک فرد نظامی بدون تعلق به سازمانی که در آن فعالیت می کند یا بدون اینکه نماینده سازمانش متبوعش باشد، خود را در معرض انتخاب مردم قرار می دهد. البته تاکید می کنم این به معنی تسلط نظامیان بر اداره حکومت نیست.
اما برخی در ایران حضور نظامیان در عرصه سیاست و انتخابات را در تضاد با بیانات آیت الله خمینی بنیانگذار جمهوری اسلامی می دانند که نظامیان را از دخالت در سیاست منع کرده بود. نظر شما چیست؟
دهقان: بیانات حضرت امام (ره) بسیار روشن است و نباید با غرض ورزی تفسیر شود. ایشان می فرمایند که "به نظامیان توصیه می کنم که به عرصه سیاست ورود نکنند". سخن ایشان به این معناست که نظامیان بازیچه دست سیاسیون و احزاب قرار نگیرند. چرا که جریان های سیاسی نمی توانند نماینده همه مردم باشند در حالی که نیروهای مسلح حافظ امنیت ملی هستند پس اگر بخواهند نماینده تنها یک جریان سیاسی شوند، امنیت و منافع ملی را به خطر می اندازند.
آیا خود را فردی فراجناحی می دانید؟
دهقان: من سیاستمدار هستم نه فردی سیاسی. آنچه که برای من مهم است تنها منافع مردم است و در دولت من به افراد بر اساس قابلیت و شایستگی نه وابستگی سیاسی و جناحی شان مسئولیت داده می شود.
با توجه به اینکه نام شما در لیست افراد تحریم شده توسط آمریکا قرار دارد، اگر در جایگاه ریاست جمهوری قرار بگیرید آیا این موضوع در انجام مسئولیت های این جایگاه تاثیرگذار نخواهد بود؟
دهقان: خیر، خللی وارد نخواهد کرد. آمریکایی ها هر کسی را که مخالف آنهاست و منافع شان را تامین نمی کند تحریم می کنند. فرقی هم ندارد فرد مورد نظر استاد دانشگاه باشد یا نظامی.
به نظر شما چرا با وجود روی کار آمدن بایدن، هنوز ایران و آمریکا نتوانسته‌اند برجام را دوباره احیا کنند؟
دهقان: جهانیان از برجام به عنوان پیوستی از قطعنامه شورای امنیت استقبال کردند؛ چراکه با این توافق، یک معضل جهانی، در قالب یک تعامل چندجانبه به یک راه حل منطقی رسید که می توانست بر اساس منطق برد-برد، منافع همه طرف های درگیر را تضمین کند. اما خانم وندی شرمن که مذاکره کننده ارشد آمریکا در برجام بود، اخیراً به عنوان کاندیدای معاونت وزارت خارجه آمریکا در سنا گفته است که "چون شرایط ژئوپلتیک تغییر کرده است آمریکا توافقی محکم تر از برجام می خواهد". چرا این فرد و همفکرانش در دوران ترامپ از برجام حمایت می کردند و امروز با دروغ و نیرنگ موضع خود را تغییر داده اند؟
معتقدم که آمریکایی ها توان تصمیم گیری ندارند؛ چرا که به صهیونیست ها و عربها تعهداتی دارند که می خواهند به هر قیمتی رضایت آنها را تامین شود. این بسیار بد است که آمریکایی ها گدایی اسرائیل و نوکری عربستان را می کنند. تصمیمات دیوانه وار ترامپ موجب پیچیده شدن مسائل شده است، امروز زمانی است که بایدن باید نشان دهد که رئیس جمهوری مقتدر و تصمیم گیر است و با بازگشت به برجام ثابت کند بر کاخ سفید عقلانیت حاکم شده است.
فکر می‌کنید آمریکا به برجام برگردد؟
دهقان: اگر آمریکایی ها به دنبال مصالح مردم خود هستند و به آنچه می گویند متعهدند قاعدتاً باید به تعهدات خود در برجام برگردند.
آقای حسام الدین آشنا، مشاور رئیس جمهوری ایران در مصاحبه با الاخبار از تدوین یک جدول زمان بندی شده برای اجرای گام به گام تعهدات از سوی ایران و آمریکا کرد. آیا شما موافق اجرای تعهدات گام به گام هستید؟
دهقان: اجرای تعهدات برجام در قالب جدول زمان بندی یک بار انجام شد اما نه تنها همه تعهدات آن توسط آمریکا زیر پا گذاشته شد بلکه تحریم های ثانویه علیه مردم ایران اعمال شد. طرف های اروپایی برجام هم ثابت کرده اند که قدرتی برای تامین منافع ما یا اجرای برجام ندارند. برجام قرار بود برای ایران پیامدهای مثبتی داشته باشد نه تنها این اتفاق نیافتد بلکه فشارها بر ملت ما بیشتر هم شد. در چنین وضعیتی چرا ما باید تعهدات را کامل انجام دهیم؟ زمان بندی هنگامی معنا دارد که آمریکا تمام تحریم ها را متوقف کند و تضمین دهد دوباره عهدشکنی نمی کند و از برجام خارج نمی شود. در این صورت می توان مذاکره کرد که ایران چگونه تعهداتش را اجرا کند.
آیا منظور شما از تضمین دادن آمریکا برای اینکه این اتفاقات دوباره تکرار نشود این است که مثلاً دولت بایدن برجام را در کنگره تصویب و تبدیل به قانون کند تا با تغییر هر رئیس جمهور اجرا این توافق نامه دست خوش تحول نشود؟
دهقان: اگرچه برجام پیوست قطعنامه شورای امنیت و اجرای آن برای همه اعضا الزام آور است اما آمریکایی ها هنوز فکر می کنند ارباب جهان هستند و می توانند مصوبات بین المللی را اجرا نکنند. قطع نامه شورای امنیت، خودش تضمین است. آمریکایی ها دچار آلزایمر شده اند و متوجه تغییر دنیا نشده اند. آنها باید جریمه این عهدشکنی را پرداخت و گذشته را جبران کنند تنها در این صورت است که ایران می تواند اعتماد کند و گامی بردارد. آمریکا به دنبال این است که ایران اول به تعهداتش برگردد سپس وقتی ایران هیچ ابزار قدرتی در دست نداشت بار دیگر ایران را پای میز مذاکره بکشاند. امکان ندارد ما خود را خلا سلاح کنیم و این گونه به مذاکره برگردیم.
آمریکایی ها اعلام کرده اند برجام باید سکویی برای رسیدگی به دیگر اختلافات آمریکا با ایران باشد. بر ا ین اساس اگر آمریکا به تعهدات برجام برگردد آیا ایران حاضر است در چارچوب منطق برد_برد و تامین منافع ملی با آمریکا درباره موضوعات مورد اختلاف مانند مسائل منطقه و توان موشکی ایران مذاکره کند؟
دهقان: هیچ ملت و نظامی سیاسی علیه منافع ملی خود اقدام نمی کند. طبیعتاً اگر منافع مردم در گرو مذاکره باشد، مذاکره خواهیم کرد اما هیچ گاه پذیرش این موضوع از موضع تسلیم، پذیریش سلطه و تمکین به قدرت طرف مقابل نخواهد بود. ضمن اینکه مذاکره باید در جهت رفع یک مشکل باشد نه با هدف اعمال فشار علیه مردم ایران.
آیا دیپلماسی مذاکره می تواند منجر به عادی سازی روابط تهران و واشنگتن شود؟
دهقان: با عادی شدن روابط بین دو کشرو خیلی فاصله داریم؛ چراکه آمریکایی ها باید بدهی خود را به مردم ایران بپردازند. این بدهی ها فقط مالی نیست بلکه شامل جبران گذشته خسارت بار و جنایت کارانه علیه کشور ما هم می شود. ما نمی توانیم چشم خود را بر این موضوع ببنیدیم وقتی آنها هنوز به اقدامات ظالمانه خود افتخار می کنند. آمریکایی ها نشان داده اند که در چهار دهه گذشته از هیچ آسیبی به مردم ایران فروگذار نکرده اند. تنها در صورتی می توان با آمریکا یی ها مذاکره کرد که آنها ایرانِ اسلامیِ مقتدر را به عنوان یک نظام سیاسی برآمده از خواست مردم با همه ابعاد آن بپذیرند.
آیا ممکن است ایران در روند مذاکرات درباره مسائل منطقه برای نشان دادن حسن نیت خود برد موشک هایش را کاهش دهد؟
دهقان: پیش از این هم اعلام کرده ایم که هر جا تهدید جدی علیه ایران وجود داشته باشد، خود را برای مقابله با آن تجهیز می کنیم. بر این اساس برد موشک های ایران تا جایی خواهد بود که تهدید وجود داشته باشد و محدودیتی در برد موشک نخواهیم داشت.
حدود دو هفته پیش آمریکا در اقدامی همزمان هم مواضع نیروهای نزدیک به ایران در بوکمال سوریه را هدف حمله قرار داد و هم گزارشی درباره نقش داشتن محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی در قتل جمال خاشقچی منتشر کرد. آیا آمریکا می خواسته با این اقدام نوعی "توازن" را در رویکرد خود نسبت به کشورهای منطقه نشان دهد؟ آیا ایران چنین رویکردی را از بایدن می پذیرد؟
دهقان: آمریکایی ها سیاستی ثابت در قبال منطقه دارند. ممکن است گاهی ظاهر این سیاست ها در هر دولتی تغییر کند اما در نهایت به اصل سیاست پایبند هستند. سیاست های به اصطلاح متوازن بایدن در قبال منطقه با ظاهری فریبکارانه برای جلب افکار عمومی است و اصالتی ندارد.
پیام شما به کشورهای منطقه به ویژه کشورهایی که با آنها تنش دارید مانند عربستان چیست؟
دهقان: ما با کشورهای همسایه برادر دینی هستیم و هیچ چشمداشت ارضی نسبت به هیچ کدام از کشورهای منطقه نداشتیم و نداریم. تاریخ ثابت می کند که ایران در چند قرن اخیر به هیچ کشور تجاوز نکرده است. همچنین ما به دنبال دولت های دست نشانده در کشورهای همسایه نیستیم و ثبات، پیشترفت و توسعه کشورهای منطقه را امنیت خود می دانیم. بر همین اساس اعلام کرده ایم که توان دفاعی ایران با هدف تامین امنیت، به همه کشورهای منطقه تعلق دارد و تاکنون بیشترین هزینه را برای استقرار امنیت در منطقه پرداخت کرده ایم. البته برای استمرار امنیت نیاز به اراده همه کشور برای تعریف منافع و امنیت منطقه ای است تا نیازی به حضور کشورهای قلدری مانند آمریکا نباشد. باور ما بر این است که نیروهای فرامنطقه علت اخلال در مناسبات کشورهای همسایه هستند. تخلیه منطقه از نیروهای خارجی برگشت به فضای همسایگی، همکاری و تعامل است.
عربستان سعودی هم اگر در موضع تصمیم گیری، مستقل از مطالبات صهیونیست ها و آمریکایی ها عمل کند، ما مشکلی با آنها نخواهیم داشت. عربستان باید بفهمد که بهترین شریک او در منطقه ایران است. در حقیقت اگر ایران، عربستان و مصر در کنار هم قرار بگیرند دنیای اسلام یکپارچه می تواند منافع خود را بدون نیاز به کشوری دیگر تامین کند.
در پی عادی سازی روابط برخی کشورهای عربی با اسرائیل، آیا ایران از افزایش حضور اسرائیل در جوار مرزهایش نگران نیست؟
دهقان: طبیعتاً خوشحال نیستیم و تعجب ما هم این است که چرا کشورهای منطقه تمایل دارند زیر سایه اسرائیل باشند. چرا به عزت و شرف ملی خود احترام نمی گذارند؟ استقلال خود را به فروش گذاشته اند؟ چرا آنها فکر می کنند که امنیت خریدنی است؟ در هر صورت ایران با هر بازیگر تهدید کننده امنیت کشور مقابله خواهد کرد.
چندی پیش در یک کشتی اسرائیلی در دریای عمان انفجاری رخ داد که اسرائیلی ها ایران را به دست داشتن در این انفجار متهم کردند. آیا این حادثه را متوان نشانه کشیده شدن نزاع های ایران و اسرائیل از سواحل مدیترانه به دریای عمان و سواحل ایران دانست؟
دهقان: ضرب المثل "طرف را به روستا راه نمی دادند، سراغ خانه کدخدا را می گرفت" مصداق وضعیت فعلی رژیم صهیونیستی است. اسرائیل امروز در درون سرزمین های اشغالی امنیت ندارد به همین دلیل سعی می کند با حضور در کشورهای منطقه برای خود امنیت ایجاد کند اما قطعاً این کار باتوجه ابعاد سرزمینی و توان مالی این رژیم میسر نخواهد شد. آمریکایی ها و اسرائیلی ها علاقمند به محاصره ایران هستند اما در این امر موفق نخواهند شد. بنابراین طبیعی است که هر اتفاقی در منطقه بیافتد آن را به ایران منتسب می کنند.
در ده سال اخیر اقدامات امنیتی اسرائیل علیه ایران و متحدانش بسیار افزایش یافته است. علی رغم خرابکاری در برنامه هسته ای، ترور دانشمندان هسته ای و حمله به مواضع نیروهای نزدیک به ایران در سوریه شاهد واکنش جدی از سوی ایران علیه این اقدامات نبودیم. مقامات ایرانی از صبر استراتژیک می گویند آیا قرار است این وضعیت ادامه یابد؟
دهقان: ما در ابتدا تلاش می کنیم که مانع از انجام این اقدامات علیه کشور شویم اما راهبرد ایران این است که به افزایش سطح تنش که منجر به درگیری نظامی یا جنگ در منطقه شود کمک نکند. اسرائیل و آمریکا به گونه ای وضعیت را طراحی می کنند تا بستر یک جنگ تمام عیار در منطقه فراهم با محوریت ایران ایجاد شود. برخی کشورهای منطقه هم علاقه مند به این جنگ هستند اما ما از جنگ استقبال نمی کنیم. ما فریب آنها را نمی خوریم و در میدانی که آنها طراحی می کنند بازی نخواهیم کرد. البته این حق را برای خود محفوظ می دانیم تا پاسخی محکم به اقدامات آنها در زمان و مکانی مناسب بدهیم.آنها نیز باید منتظر باشند که هزینه اقدامات خود را فراتر از آنچه تصور می کنند پرداخت کنند.
در دو سال اخیر فشارها به محور مقاومت به نحو بی سابقه ای افزایش یافته است. ایران تحت شدیدترین تحریم ها، خرابکاری ها و ترورها قرار گرفته است. گروه های مقاومت در عراق تحت فشار آمریکا و حتی دولت بغداد قرار دارند. سوریه نیز تحت تحریم قیصر قرار دارد و در لبنان نیز حزب الله و گروه های هم پیمان با فشار و تحریم روبرو هستند. آیا ادامه چنین وضعیتی تاثیر منفی بر ماموریت محور مقاومت ندارد؟چه راهکاری برای بازتوانی محور مقاومت و رفع این چالش ها دارید؟
دهقان: محور مقاومت دچار تنگنا شده است اما دچار بحران هویت نشده است و هر روز بر عمق و ابعاد آن افزوده می شود به طوری که اگر باز هم گروهی مانند داعش فعال شود با قدرت با آن مقابله خواهد کرد. علی رغم فشارها جریان مقاومت نه تنها تضیف نشده بلکه بنیان های ذهنی، سازمانی و مالی آن تقویت شده است.
هویت محور مقاومت متکی بر عزم و اراده ملی و منطقه ای برای دفاع از استقلال و جلوگیری از تجاوز و کشتار و خرابکاری است. ملت های زنده همیشه از خود دفاع خواهند کرد. آنطور که در این شعر معروف آمده که "اذا الشّعبُ یَوْمَاً أرَادَ الْحَیَـاةَ/ فــلا بــدّ أن یســتجیب القــدرْ/ولا بُـدَّ لِلَّیـْلِ أنْ یَنْجَلِــی/ وَلا بُدَّ للقَیْدِ أَنْ یَـنْکَسِـر".
امکان حضور پاپ در عراق را تنها می توان نتیجه اقدامات سال های اخیر گروه های مقاومت عراقی برای تامین امنیت در این کشور دانست. این بیانگر موفقیت مقاومت است. برای جریان مقاومت دین، مذهب، زبان و قبیله معنی ندارد. پیام این نیروها صلح و امنیت برای همه انسان هاست.