العالم - تونس
قیس سعید، رئیس‌جمهور تونس 25 ژوئیه 2021 اقدامات فوق‌العاده‌ای را اتخاذ کرد که از جمله آن انحلال شورای قضایی و پارلمان و تدوین قانون اساسی جدید بود، این اقدامات با انتقادات زیادی از سوی طرف‌های داخلی و خارجی مواجه شد. احزاب مخالف دولت این اقدامات قیس سعید را "کودتا" می‌دانند.
به گفته بسیاری از احزاب مخالف دولت، در قانون اساسی جدید نقش پارلمان در ساختار سیاسی تونس بسیار کمرنگ شده اما اختیارات ریاست جمهوری به شدت افزایش یافته است. این قانون در تابستان گذشته به همه پرسی گذاشته شد و کمتر از یک سوم تونسی‌ها به آن رای مثبت دادند.
با این وجود اولین انتخابات پارلمانی براساس قانون اساسی جدید در این کشور برگزار شد، در این انتخابات یک میلیون و ۲۵ هزار و ۴۱۸ نفر مشارکت کردند تقریبا ۱۱.۲۲درصد از کل واجدین شرایط.
این انتخابات درحالی برگزار شد که بسیاری از احزاب از جمله حزب النهضه مخالف آن بودند؛ این حزب اکثریت کرسی های پارلمان قبلی را قبل از تعلیق فعالیت آن در اختیار داشت.
تحریم گسترده انتخابات از سوی احزاب و شهروندان تونسی، درخواست‌ها برای برکناری فوری «قیس سعید» رییس‌جمهوری کنونی این کشور را افزایش داده و جبهه رهایی ملی تونس از تلاش خود برای سرنگونی او در آینده نزدیک خبر داده است.
در همین خصوص و پیرامون آخرین تحولات تونس، شبکه العالم با «ابراهیم بودرباله»، رئيس سابق کانون وکلای تونس و نماینده جدید پارلمان این کشور گفتگو کرده است، مشروح این گفتگو را در ادامه مشاهده می‌کنید.
مشکلات فرایند 25 ژوئیه در سایه تداوم بحران در تونس
«ابراهیم بودرباله»، رئيس سابق کانون وکلای تونس که در انتخابات اخیر پارلمانی موفق به کسب کرسی شد، درباره دور اول این انتخابات که میزان مشارکت مردم درآن ضعیف بود به العالم گفت: درابتدا، باید به طرح 25 ژوئیه بازگردیم تا متوجه شویم که فرآیند سیاسی در تونس چگونه اجرا می‌شود، این فرایند به‌دنبال ارائه این طرح بود که ریاست جمهوری تونس، یک نقشه راه سیاسی را تصویب کرد که در نتیجه آن همه پرسی قانون اساسی در 25 ژوئیه 2022 برگزار و زمان انجام انتخابات پارلمانی در 17 دسامبر مشخص شد.
وی افزود: در این مرحله از انتخابات پارلمانی، انتخاب نمایندگان از نظام فهرستی (احزاب و گروه‌های سیاسی) به نظام فردی (مستقل یا وابسته به هرجریان سیاسی) تغییر یافته است که در دو مرحله اجرا می شود.
رقابت در 31 حوزه در دور دوم انتخابات
بودرباله گفت: این تجربه برای اولین بار است که در تونس اجرا می شود و با برگزاری دور اول انتخابات، حدود 20 عضو پارلمان مشخص شدند و در دور بعدی، شاهد رقابت انتخاباتی میان نامزدهای درجه یک و دو از 31 حوزه انتخاباتی خواهیم بود.
رئيس سابق کانون وکلای تونس در رابطه با این نوع نظام انتخاباتی گفت این اولین بار هست که رای دهنده، شخص را انتخاب می کند و این درحالیست که در سابق، رای دهندگان به یک فهرست رای می دادند.
شرایط اقتصادی تونس موجب روی گرداندن رای دهندگان از انتخابات شد
بودرباله درپاسخ به اینکه آیا این تجربه انتخاباتی موفقیت آمیز بوده یا شکست خورده است، گفت: شرایط اقتصادی تونس و گرانی، موجب روی گرداندن رای دهندگان از انتخابات شده و این مساله توجیه کننده مشارکت ضعیف مردم در این دوره از انتخابات بود، ولی به نظر من در دوره دوم، میزان مشارکت افزایش می یابد.
بودرباله در خصوص سیستم انتخاباتی پیشین تونس گفت: در مرکز عالی تحقق اهداف انقلاب که در اولین ماه سال 2011 تشکیل شد و وضعیت وقت تونس، رای گیری اول، بر اساس انتخاب فردی و یا فهرست هایی بود که از چهار نفر فراتر می رفت، ولی بعدا وضعیت تغییر کرد و فهرست هایی تشکیل شد که گاهی دریک دوره، 10 عضو داشت و باقی کرسی ها میان سایر افراد توزیع می شد. در نتیجه، وضعیت به گونه‌ای شد که هیچ یک از احزاب نتوانستند به اکثریت مطلق دست یابند و نظام سیاسی ترکیبی متشکل از نظام ریاست جمهوری اصلاح شده و نظام پارلمانی اصلاح شده تشکیل شد.
ویژگی مثبت چرخه سیاسی جدید تونس ارتباط نزدیک رای دهندگان و نامزدهاست
وی افزود: احزاب اعلام می کردند که عملا درحکومت مشارکت دارند ولی به دلیل این که اکثریت مطلق ندارند، مسئول ناکامی ها و شکست ها نیستند، به اعتقاد من، آنچه دراین دوره مثبت به نظر می رسد، رابطه مستقیم میان رای دهندگان و نامزدهاست. درنتیجه، رای دهندگان از نامزدی که موفق به کسب کرسی می شود، انتظار دارند که ارتباط خود را با آنان حفظ کند، چه در زمینه ایفای نقش ملی از این جهت که پارلمان دارای وظیفه قانونگذاری است و چه از جهت نظارت بر عملکرد دولت و در نتیجه، این نقش درارتباط میان رای دهندگان و مقامات محلی و حزبی دارای اهمیت است.
عملکرد مجلس میزان موفقیت فرایند جدید را مشخص می کند
بودرباله در پاسخ به سوالی که آیا مشارکت ضعیف مردم در انتخابات پارلمانی تونس، مشروعیت پارلمان آتی را تحت تاثیر خواهد داد، گفت: همان طور که گفتم، این تجربه برای اولین بار در تونس اجرا شد، مساله مهم، عملکردی است که پارلمان جدید ارائه خواهد داد و اینکه آیا پارلمان جدید خواهد توانست تصویری را که پارلمان قدیمی ایجاد کرده بود، از بین ببرد و عملکرد جدیدی را ارائه دهد و درآینده، این مساله بستگی به نوع ارتباط میان رای دهندگان و نمایندگان دارد.
بودرباله درپاسخ به سوالی درباره اینکه آیا عملکرد دولت موجب مشارکت ضعیف مردم تونس درانتخابات پارلمانی شده است، گفت: دلایل متعددی وجود دارد، اول اینکه دولت، مشکلات زیادی را از گذشته به ارث برده است به این معنا که دولت فعلی نه تنها وضعیت را خوب ندیده، بلکه برعکس، وضعیت کشور بویژه از لحاظ اقتصادی و اجتماعی را نابسامان دیده و به همین دلیل، همه تلاش خود را به کار گرفت تا اصلاحاتی را درعملکرد دولت ایجاد کند. اما این اصلاحات محدود بود زیرا احساس بی ثباتی و عدم اطمینان وجود داشت، به ویژه اینکه از سال 2000، در کشور فرهنگ ناامیدی گسترش یافت و این فرهنگ به شکلی فجیع در دهه اخیر رواج یافت، از این رو، از دولت و همین طور پارلمان جدید انتظار می رود که فرهنگ ناامیدی را به فرهنگ امید تبدیل کنند.
بودرباله درپاسخ به سوال مجری شبکه العالم درخصوص اینکه آیا با برکناری دولت مانند بسیاری از تونسی ها از جمله احزاب حامی قیس سعید رئیس جمهوری تونس موافق است یا نه، گفت: قطعا، بعد از انتخاب پارلمان، دولت تجربه ای را که اجرایی شد ، ارزیابی می کند و قطعا، بعد از آغاز به کار پارلمان جدید، تغییرات جدید اتفاق خواهد افتاد، یا درکل دولت، یا در برخی از اعضای آن ، وعملکرد اعضای دولت مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت.
وی درپاسخ به سوال شبکه العالم درخصوص درخواست احزاب معارض برای کناره گیری قیس سعید به این دلیل که رویکرد وی شکست خورده و وی باید کناره گیری کند، گفت: این درخواست‌ها، بیهوده است، من طی صحبت هایم با برخی از شهروندان در حوزه انتخابیه ای که درآن پیروز شدم ، متوجه شدم که مردم فقط از وضعیت اقتصادی به علت گرانی گله‌مند هستند و ندیدم که هیچ یک از شهروندان، خواهان استعفای رئیس جمهوری باشند، قطعا در مدت زمان باقی مانده، تلاش می شود تا وضعیت اقتصادی و اجتماعی بهبود یابد.
وی افزود: همان طور که گفتم، کشور نیاز به ثبات و تقویت روحیه اطمینان بخشی و تقویت فرهنگ امید دارد. از این رو درخواست معارضان، درخواست های صرفا سیاسی است که پشتوانه مردمی ندارد.
بودرباله درخصوص صحت مطالب مطرح شده درباره ریاست وی در پارلمان آتی گفت : این گونه مطالب از سوی رسانه ها مطرح می شود، در زمانی که ریاست کانون وکلا را برعهده داشتم ، برای مدت زمانی عملکرد کانون خوب بود و با توجه به اختلافاتی که در میان وکلا وجود داشت و نقشی که درنزدیک کردن نظر اکثریت برای داشتن نقطه نظر حرفه ای ایفا کردم و البته خود رسانه ها هم دراین زمینه نقش پویا داشتند، رسانه ها چنین مطالبی را مطرح می کنند واز احتمال ریاست من بر پارلمان آتی سخن می گویند.
وی درپاسخ به اینکه آیا آمادگی تصدی سمت ریاست پارلمان تونس را دارد یا نه، گفت : من سربازی از سربازان تونس هستم و هر جا که باشم، به وطنم خدمت می کنم ودرهر صورت، مایه افتخار بنده است که دراین سمت خدمت کنم.
اقداماتی که قیس سعید انجام داده است، در زمره اختیارات قانونی وی بوده است
بودرباله در پاسخ به این سوال که آیا رئیس جمهور عملا کنترل خود را بر نهاد اجرایی کشور از دست داده است، گفت: نه برعکس، وی اکنون به موجب قانون اساسی جدید ، به رئیس جمهوری تبدیل شده است که نخست وزیر و وزرا را طبق پیشنهاد نخست وزیر انتخاب می کند ، بنابراین ، با یک نظام ریاستی روبرو هستیم که مسئول و ناظر اصلی برعملکرد اجرایی وی، رئیس جمهوری است و به اعتقاد من، اقداماتی که قیس سعید انجام داده است، در زمره اختیارات قانونی وی قرار دارد.
باید فرهنگ گفتگو با همه طرف هایی که از تغییرات در کشور حمایت کردند، تقویت شود
بودرباله در ارزیابی رویکرد اتحادیه کل مشاغل تونس به عنوان یکی از گروه های اجتماعی حامی اقدامات 25 ژوئیه و تغییر این رویکرد به انتقاد شدید از قیس سعید و سپس مطرح کردن درخواست آشکار برای گفتگوی ملی، و اینکه آیا اصلا امکان برگزاری گفتگوی ملی با مشارکت همه گروه های فعال سیاسی وجود دارد، گفت : مساله مهم این است که گفتگو با چه کسی خواهد بود؟ با طرف هایی که دارای نقطه نظرات موافق رویکرد 25 ژوئیه هستند، و به دنبال ساختن آینده جدید برای تونس هستند یا اینکه فرآیند 25 ژوئیه را به منزله کودتا علیه قانون می دانند و می خواهند این فرآیند را به هر قیمتی که شده ، متوقف کنند. به نظر من ، درآینده باید اصل گفتگو و فرهنگ گفتگو با همه طرف هایی که از تغییرات در کشور حمایت کردند، تقویت کرد.
وی تقویت اصل گفتگو را برای آینده تونس ضروری دانست و گفت: ما اکنون در شرایطی فوق العاده به سر می بریم و این مرحله با تکمیل فرآیند سیاسی به پایان می رسد و برای اینکه گفتگو جدی باشد، باید فرایند سیاسی با انتخاب پارلمان و شورای نواحی و مناطق تکمیل شود و فقط درآن صورت است که گفتگو برای ساخت آینده تونس برای نسل های آینده ، مفید ومثمر ثمر خواهد بود.
خبرنگار العالم از بودرباله پرسید که نظر شما به عنوان فردی از داخل مجموعه قیس سعید درباره طرح گفتگوی مطرح شده از سوی اتحادیه مشاغل تونس که به نظر می رسد مشابه طرح گفتگوی مطرح شده در سال 2013 باشد، چیست و وی در پاسخ گفت: اتحادیه مشاغل ، فقط یکی از گروه های اجتماعی تونس است و نمی تواند که نظر خود را برهمه تونسی ها اعمال کند و اگر بخواهد که برنامه ای سیاسی را برای همه تونسی ها ارائه کند، باید در انتخابات مشارکت کند و به پارلمان راه پیدا کند.
وی ادامه داد: اتحادیه ها و سازمان های زیادی مانند اتحادیه صنایع و تجارت و صنایع سنتی در تونس وجود دارند که همگی باید در ساخت آینده تونس مشارکت داشته باشند، بنابراین یک گروه نمی تواند نظر خود را برهمگان تحمیل کند.
وی در پاسخ به این سوال که فرمول گفت و گو که فقط به حامیان قیس سعید محدود می شود، با مخالفت‌های زیادی مواجه شد و این بدان معناست که این آزمایش به اندازه کافی موفق نبود، آیا رئیس جمهوری تونس تن به گفت وگویی می‌دهد که همه فعالان سیاسی را گرد هم بیاورد؟ گفت: برای جدی بودن گفت‌وگوها و توافق درباره اقدامات پس از فرایند 25 ژوئیه، طرف‌های مهمی در گفتگو خواهند بود اما کسانی که اصلا با تدابیر 25 ژوئیه مخالفت کردند چگونه می‌توانند در مذاکرات سازنده شرکت کنند دلیل من برای انتخابات نیز این بود که هیچ طرفی کنار گذاشته نشود زیرا همه طرف‌ها می‌توانند در انتخابات شرکت کنند، اما احزابی که خواستار تحریم همه پرسی یا قانون اساسی شدند و کسانی که تاکنون فرایند 25 ژوئیه را کودتا علیه قانون اساسی می دانند، آنها احزابی هستند که خود را از گفتگو کنار کشیدند.
بودرباله همچنین تاکید کرد که از زمانی که به عنوان سرپرست کمیته اقتصادی و اجتماعی منصوب شده است، با قیس سعید رئیس جمهوری ارتباطی نداشته است.
وی افزود: سعید وارد مسیر شد و از ابتدا اعلام کرد که از طریق این نقشه راه، به میان مردم بازخواهد گشت و منتظر تکمیل مسیر سیاسی هستیم تا صفحه جدیدی در رابطه میان رئیس دولت و بقیه احزاب تشکیل دهنده مسیر سیاسی باز شود.
اختیارات پارلمان جدید تونس
وی درباره استقلال و اختیارات و شرایط مجلس و امکان ایفای نقشی که قبلاً به آن سپرده شده، تاکید کرد: ماموریت قانونی مجلس، قانونگذاری در زمینه پیشبرد اقتصادی از ناحیه اجتماعی و همچنین وضع قوانین مالی است که ارتباط مستقیمی میان شهروندان و کارکرد اجرایی دارد و وضع قوانینی که انگیزه جدیدی به چرخه اقتصادی بدهد و مسیراقتصادی را رشد دهد، اما درباره اختیارات نظارت بر دولت، مجلس این اختیار را دارد که از اعضای دولت یا نخست وزیر سوال بپرسد یا آنها را استیضاح کند. هم چنین حق مشارکت با شورای ملی نواحی و مناطق برای توبیخ دولت را دارد که اگر تصویب شود اولین گزینه تغییر دولت و تعیین دولت جدید است یا با نظر مجلس و شورای ملی نواحی و مناطق مخالف است که در این صورت مجلس را منحل می کند و نظر مردم مهم است .
پارلمان جدید صوری نیست!
بودرباله در پاسخ به اینکه آیا مجلس صوری است و فقط ویترین قیس سعید خواهد بود؟ گفت: غیرممکن است، من از نظر سیاسی، اطمینان می دهم، اگر تصمیم گیری ها درست باشد آنها نقش خود را به بهترین نحو ایفا کنند، اما اگر تصمیمات نادرست باشد، مجلس نقش خود را ایفا می کند و سریعا به آن پاسخ می دهد.
مجلس باید مستقل و آزادانه نظر خود را اعلام کند
وی درباره اینکه آیا این مجلس واقعاً قدرت «نه» گفتن به انتخاب های قیس سعید را دارد؟ خاطرنشان کرد: البته مجلس باید مستقل و آزادانه نظر خود را اعلام کند.
بودرباله در باره تبعات اجتماعی قانون جدید مالی و بارسنگینی اقتصادی آن بر دوش شهروندان، گفت: وقتی انتخاب‌های دولت به سمت لیبرالیسم و به سمت اقتصاد لیبرال می رود، درآمدهای دولت عمدتاً مبتنی بر مبنای مالیات خواهد بود و آنچه در آینده از نظر قوانین مالی مورد نیاز است، رعایت عدالت اجتماعی است، ما باید شرایط مساوی برای هر یک از طرفین برای تحمل الزامات دولت و بودجه را ایجاد کنیم .
در صورت شکست این مسیر به وضعیت قبلی بازمی گردیم
بودرباله درباره دوام فرایند 25 ژوئیه با همه گزینه های بحث برانگیزش گفت: من شخصاً به صبر مردم تونس درود می‌فرستم، زیرا آنها از زمان استقلال چندین آزمایش را پشت سر گذاشته‌اند و مهمترین این تجربیات «دهه اخیر» است، زیرا آنها می‌دانند که سندی در راه دارند و باید موفق شوند. در صورت شکست این مسیر به وضعیت قبلی بازمی گردیم.
وی افزود: این فرایند هنوز شکست نخورده، بلکه همچنان در حال حرکت است، گواه آن نیز این است که راهی را انتخاب کرده که در آن به رئیس دولت احترام بگذارد، همه مراحل آن مسیر به طور دقیق رعایت شد و بنابراین ما معتقد به تکمیل آن هستیم و این مسیر می تواند اعتماد را به سرمایه‌گذار داخلی و خارجی و کارگاه‌های مالی و کشورهای دوست و برادر باز گرداند و چرخ اقتصادی نیز به خوبی خواهد چرخید.