این استان از سمت شمال شرقی با استان مازندران، از سمت شمال با استان گیلان، از سمت شرق و غرب به ترتیب با استان‌های تهران و زنجان و از جنوب با استان‌های مرکزی و همدان همسایه می‌باشد.
استان قزوین در سال ۱۳۷۵ از استان تهران جدا شد و به همراه تاکستان از استان زنجان تشکیل استان تازه‌ای با مرکزیت قزوین را داد.
منطقه کوهستانی این استان در شمال قرار دارد که دهستان‌های الموت، رودبار و قسمتی از کوهپایه اقبال پشگلدره را در بر می گیرد. در همین ناحیه، بخشی از رشته کوه البرز از بخش شمال غربی و از استان گیلان به طرف جنوب غربی در داخل استان قزوین کشیده شده است.
سیالان و الموت دو قله از قله های معروف کوهستان های بخش غربی البرز می‌باشند. دره‌های البرز در دامنه های خشک جنوبی، به ویژه در ناحیه قزوین باریک و کم عرض هستند. و با دیواره‌های پرشیب کشیده شده‌اند.
آبادترین و پر جمعیت ترین دره های آن، دره شاهرود و دره های دو شاخه معروف آن، رود طالقان و رود الموت است. که آبهای دامنه های البرز جنوبی را به سفید رود می‌رسانند.
دره و رودخانه شاهرود کوه‌های میان دره چالوس و سفید رود را از شرق به غرب شکافته و آن را به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم کرده اند.
کوه‌های طالقان، سیالان و الموت دو قله از قله های معروف کوهستان‌های بخش غربی البرز می‌باشند. دره‌های البرز در دامنه های خشک جنوبی، به ویژه درناحیة قزوین، باریک و کم عرض هستند و با دیواره های پر شیب کشیده شده اند.
آبادترین و پر جمعیت‌ترین دره های آن دره شاهرود و دره های دو شاخه معروف آن، رود طالقان و رود الموت هستند که آب دامنه‌های البرز جنوبی را به سفید رود می‌رسانند.
دره و رودخانه شاهرود کوه های میان دره چالوس و سفید رود را از شرق به غرب شکافته و آن را به قسمت‌های شمالی و جنوبی تقسیم کرده اند. این استان دارای سه شهرستان به نامهای قزوین، تاکستان و بوئین زهرا و 10 بخش و 12 شهر و 37 دهستان و 936 آبادی دارای سکنه می باشد.
شهرستان قزوین
بنا بر روایات تاریخی سنگ بنای شهر تاریخی قزوین به شاهپور اول ساسانی بر می گردد. شاهپور این شهر را برای جلوگیری از حمله دیالمه بنا نمود و در آن دژ و استحکامات به وجود آورد و سپاهیان خود را در آنها استقرار داد. به مرور زمان، پایگاه نظامی شاهپور توسعه پیدا کرد و هسته اصلی شهر قزوین به وجود آمد. موقعیت این شهر همواره به عنوان گذرگاه مهم طبرستان و دریای خزر اهمیت فراوان داشته و دارد.
بعد از حمله اعراب به ایران و آغاز دوره فتوحات اسلامی، براء بن عازب که از سرداران بنام عرب بود در سال 24 هجری قمری قزوین را محاصره کرد. مردم قزوین همانند بسیاری از نقاط دیگر اسلام را پذیرفتند و از پرداخت جریمه معاف شدند. قزوین که در دوره ساسانیان پایگاه مستحکمی برای جلوگیری از هجوم مهاجمان دیلمی بود، در دوره اسلامی نیز به پایگاه و مبداء عملیات بعدی لشگریان عرب تبدیل شد.
در دوره‌های بعد، هنگامی که هارون الرشید خلیفه عباسی در راه خراسان از قزوین می‌گذشت پس از آگاهی از گرفتاری‌های مردم قزوین در مقابل هجوم‌های دیالمه و مقاومت شجاعانه آنها دستور داد سعد بن العاس، والی عراقین و قزوین، حصاری به دور مدینه موسی و مبارکیه بکشد و مسجدی نیز در آن بسازد، ولی به علت مرگ هارون الرشید، حصار ناتمام ماند، تا اینکه یکی از فرماندهان ترک دستگاه عباسی به نام موسی ابن بنا که مامور جنگ با حسین بن زید علوی شده بود، در سال 256 هجری قمری بنای آن را به پایان رساند.
دروازه‌های قزوین
شهر قزوین در گذشته هشت دروازه داشت که به نامهای دروازه رشت، باغ‌شاه، درب کوشک، تبریز، تهران، شیخ‌آباد، امامزاده حسین و خندقبار معروف بودند.
امروزه از آن میان، تنها دو دروازه درب کوشک و تهران باقی مانده‌اند. دروازه درب کوشک که در انتهای خیابان آزادی قرار دارد، در دوره قاجاریه ساخته شده و در سال 1296هجری قمری در دوره حکومت عضدالدوله،کاشی کاری شده است. دروازه قدیم تهران که در خیابان تهران قدیم قرار دارد،از بناهای دوره قاجاریه است که در سال 1347 شمسی مرمت و کاشی‌کاری شده است.
مراکز دیدنی و تاریخی
پل شاه عباسی، پل لوشان، سد سیدعلی‌خان، سد سپهسالار، کاروانسرای خورمه، کاروانسرای پنبه، کاروانسرای غازان، کاروانسرا سلطان‌آباد، سرای رضوی، سرای وزیر، سرای سعدیه، سرای ضرابخانه، سرای گلشنف سرای حاجی رضا، سرای شاهرودی، گرمابه صفا، تپه الوند، قلعه الموت، قلعه نویزر شاه، قلعه لمبستر، قلعه سمیران، قلعه سنگرود، قلعه شیرکوه، قلعه ساسان، قلعه رشوند، قلعه نیاق، سردر عالی‌قاپو، عمارت چهل ستون، برج باراجین، برج سنگی، یله گنبد، کافر گنبد، آب انبار حاج کاظم، آب انبار حکیم، آب انبار سردار بزرگ، آب انبار سردار کوچک، آب انبار پنجه علی، آب انبار مسجد جامع، آب انبار خطیب، آب انبار حاج ملا، آب انبار حاج کریم، آب انبار رزگره، آب انبار شیشه گر، آب انبار خان، آب انبار لالو، آرامگاه مستوفی، آرامگاه قزوینی، آرامگاه مجاهدین، آرامگاه شیخ غزالی، آرامگاه معصوم، آرامگاه پیر سفید، گازرخان، هرزویل، رودخانه حاجی عرب، رودخانه الموت، رودخانه شاهرود، خر رود، چشمه یله گنبد، چشمه های ترش و لرزان، قله اوان، گورستان حسن آباد، گورستان شاه کوه، حسینیه امینی‌ها، امام زاده اباذر، امامزاده اسماعیل، امامزاده بی‌بی‌زبیده، امامزاده بی‌بی‌سکینه، امامزاده زرآبادف امامزاده شاه حسین، امامزاده ویس، امامزاده سلطان محمد، امامزاده نجم الدین، امامزاده آمنه خاتون، امامزاده علی، امامزاده علی اکبر، پیغمبریه، مسجد جامع کبیر، مسجد حیدریه، مسجد النبی، مسجد سنجیده، مسجد سردار، مسجد مسعودیه، مسجد صالحیه، مسجد پنجه علی
تاکستان
شهر تاریخی تاکستان در گذشته سیاده یا سیادهن نامیده می‌شد و به سرزمین تات ها معروف بود. این شهر از سابقه تاریخی طولانی برخوردار است. تاکستان در دوران ساسانیان، شهری آباد بوده ودارای موقعیت ممتازی بوده. آثار گچبری جالب مربوط به دوره ساسانی که در تپه خندو واقع در شمال شرقی تاکستان به دست آمده نشانی بارز از آبادانی این منطقه در آن دوران است.
حمد الله مستوفی در کتاب نزهت القلوب از تاکستان به نام سیادهان نام برده است. و در لغت نامه دهخدا نام گذشته این شهر، سیادهن ذکر شده است.
بنا به برخی اقوال سیادهن یا سیادهان شکل تغییر یافته واژه سه دهان بوده و آن نیز صورت معرب سه دژان پارسی است، هم چنین بر روی کتیبه ای یونانی مربوط به 2300 سال قبل، موسوم به پئوم تین گرایا نام سیادهن حک شده است. شهرستان تاکستان یکی از قطب های کشاورزی استان قزوین است و در مسیر اصلی تهران و اروپا قرار دارد.
مراکز دیدنی و تاریخی
حمام شاه عباسی، تپه خندو، تپه داکان، قلعه دختر، برج‌های خرقان، بقعه پیر، ابهر رود، چشمه آبگرم خرقان، چشمه آبگرم تاکستان، امامزاده صالح، امامزاده فضل الله، امامزاده عبدالله، امامزاده کمال، امامزاده طاهر، امامزاده ولی، امامزاده زلان