العالم ـ آمریکا
نیویورک تایمز نوشته، "رئیس جمهور ترامپ با انکار توافق هسته ای ایران می گوید که توانایی آن را دارد توافقی بهتر را جایگزین آن سازد؛ توافقی که برنامه موشک های بالستیک ایران و همچنین گسترش نفوذ منطقه ای ایران را هم شامل شود."
چه ژست نام آشنایی!
ما قبلا هم ژستهای مشابهی را از ترامپ هنگامی که او از توافق آب و هوایی پاریس خارج شد و یا هنگامی که طرح صلح خاورمیانه را رد کرد و قول داد طرح و برنامه بهتر و ارزانتری برای آن عرضه خواهد کرد و یا همین کار را در مورد طرح بیمه های درمانی انجام داد و گفت که طرح قابل دسترس تری را معرفی خواهد کرد؛ شاهد بوده ایم.
وعده وعیدهای پوچ و توخالی
اصلا این مهارت ترامپ است و او هنر عجیبی در نابود کردن هر توافقی دارد. این ابدا برای یک رئیس جمهور کار سختی نیست؛ منتها یک چنین رویکردی کاملا عاری از یک سیاست ژرف نگر و تهی از یک دیدگاه استراتژیک و نیز عاری از شکیبایی لازم برای خلق یک توافق جایگزین است.
در جایی که خطر به راه افتادن مسابقه تسلیحات هسته ای در خاورمیانه مطرح است، هیچ علامتی دیده نمی شود که ایران و یا هر قدرت دیگری که پیمانی را امضا کرده است؛ حاضر شود بیاید و از طرح جدید ملی ترامپ تبعیت کند.
هیچ بعید نیست که اینک با این تصمیمی که ترامپ سه شنبه شب (18 اردیبهشت 1397) گرفت؛ ایران هم ترغیب شود به اینکه؛ اولا، برنامه محکم هسته ای اش را از سر بگیرد؛ ثانیا، روابطش را با متحدان نزدیک آمریکا تیره کند؛ ثالثا، اعتبار آمریکا را دچار فرسایش کند؛ رابعا، برای آنکه وارد جنگی وسیع در خاورمیانه نشود، شرط و شروط تعیین کند و خامسا، راه رسیدن به یک توافق مورد پسند با کره شمالی که آن هم در چارچوب همین موضوع برنامه هسته ای است را سخت تر کند.
ورشکستگی یک معامله گر
همه اینها از مردی سر می زند که ظاهرا، هم در کتابی که نوشته است و هم در مستندهای تلویزیونی، به عنوان یک "معامله گر" شهرت یافته است. اما همین معامله گر؛ ید طولایی در ورشکستگی دارد و پرونده های قضایی فراوانی را پشت سر گذاشته است و تجربه سنگینی در دور ریختن توافقهای متعدد دارد و معتقد است که این توافق ها هرگز نمی بایست حاصل می شد و سابقه ای هم در قول دادن ها و نقض عهد کردن ها دارد؛ حالا از یک "توافق بهتر" صحبت می کند.
او از "توافقنامه تجارت آزاد آمریکای شمالی" موسوخ به توافقنامه "نفتا" هم خارج شد و سه کشور عضو آن شامل آمریکا، کانادا و مکزیک نتوانستند بعد از ماه ها مذاکره یک توافق بهتری بدست بیاورند.
در مورد سایر پیمانها و توافقهایی هم که ترامپ همه آنها را منحل کرده، نیز سرنوشت مشابهی رقم خورده است.
کینه ذاتی ترامپ با میراث اوباما
اصلا ترامپ گویا یک کینه ذاتی نسبت به تمام میراث به جا مانده از مقام سلف خود (باراک اوباما) دارد و کمر همت بسته است همه آن را یکجا از بین ببرد. منتها این بغض و کینه در مورد توافق هسته ای ایران فوق العاده پررنگ تر بود. مسلم است چرا. چون اوباما توافق هسته ای ایران را بزرگ ترین دستاورد دیپلماتیک دوره ریاست جمهوری خود می دانست.
ایران در این توافق موافقت کرده بود که به نحوی قابل ملاحظه برنامه هسته ای اش را مختصر کند و در ازاء آن تحریمها هم از روی سرش برداشته شود.
تمام بازرسان بین المللی و حتی مقامات اطلاعاتی آمریکا و اسرائیل تصدیق کرده اند که ایران به توافق پایبند مانده است.
اما این تائیدیه هرگز رضایت خاطر ترامپ و تندروهای ضد ایرانی درون دولت او را جلب نکرد. بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل و کشور عربستان هم خاطرشان از این بابت آسوده نشد.
اعلان بالاترین سطح تحریم های اقتصادی
ترامپ سه شنبه شب حین اعلان تصمیمش در مورد توافق هسته ای؛ بالاترین سطح تحریمهای اقتصادی را نیز علیه همه کشورهایی که با ایران تجارت داشته باشند را نیز اعلام کرد. و بار این مسئولیت را بر دوش سه کشور فرانسه، آلمان و انگلیس گذاشت تا بنشینند و "معایب" توافق را برطرف کنند.
خوب این را که ماههاست اروپایی ها می گویند و اظهار می دارند که می توان همه این معایب را در یک توافق جانبی منظور کرد و در عین حال توافق هسته ای را هم دست نخورده حفظ کرد. اما ترامپ همه این تلاشها را خراب کرد و اصرار داشت که توافق باید از اول نوشته شود.
امیدواری اروپایی ها و ایرانی ها برای مدیریت خرابی های ترامپ
اما بعید به نظر می رسد که ترامپ اصلا راضی به سازش کردن شود.
اروپایی ها و ایرانی ها که می گویند همچنان به توافق پایبند خواهند ماند؛ امیدوارند بتوانند این خرابی را مدیریت کنند. منتها به رغم اینکه ترامپ اطمینان داده که "آماده است و علاقمند است و قادر است" که در مورد یک توافق جدید به مذاکره بنشیند؛ اما ابدا یک "پلان ب" plan B (طرح جایگزین) ندارد. تنها طرح او؛ تشدید فشار بر ایران است.
خوب حالا با این وضعیت؛ در جایی که در قبال کره شمالی؛ ترامپ از آن جنگ افروزی هایش دست کشیده و رویکرد دیپلماتیک را رویه خود قرار داده است و قرار است با کیم جونگ اون، رهبر این کشور، دیدار داشته باشد تا او را قانع کند دست از برنامه هسته ای اش بکشد چراکه کره شمالی بین 20 تا 60 سلاح هسته ای دارد؛ آیا این تصمیمی که در مورد توافق ایران اتخاذ کرده است؛ حامل پیامی غیر سازنده نخواهد بود؟