العالم ـ ایران ـ سیاسی
«سید حسین موسویان» پژوهشگر دانشگاه «پرینستون» و سخنگوی سابق تیم مذاکره کننده هسته‌ای در مقاله ای برای سایت «ایران فرانت پیج»، ارتباطات ایران، عربستان، آمریکا و عراق را برای پیشگیری جنگ، حیاتی دانست.
موسویان باور دارد که گفت‌وگوی چهارجانبه میان ارتش‌ها در مورد بحران‌های منطقه می‌تواند راهگشای استفاده از قابلیت‌های همکاری باشد که نتایج مثبتی در پی خواهد داشت. کمترین فایدۀ این اقدام، شکستن یخ‌های بزرگ در تنش‌های فزایندۀ کنونی میان واشنگتن-ریاض و تهران خواهد بود.
موسویان نوشت: «عادل عبدالمهدی» نخست وزیر عراق، اعلام کرده است کشورش با هدف کاهش تنش میان ایالات متحده و ایران، هیات‌هایی را راهی واشنگتن و تهران خواهد کرد. در هفته‌های اخیر، حوادث متعددی به افزایش نگرانی‌ها در منطقه در مورد ایجاد درگیری نظامی میان ایالات متحده و ایران، دامن زده است. چهار کشتی در آب های اطراف شیخ‌نشین «فجیره» هدف «عملیات خرابکارانه» قرار گرفتند، یکی از خطوط اصلی انتقال نفت در عربستان سعودی مورد حمله پهپادهای یمنی واقع شد، موشکی در فاصلۀ کمتر از یک مایلی سفارت آمریکا در بغداد به زمین اصابت کرد، ناو گروه و جنگنده‌های آمریکا به منطقه اعزام شدند و یک روزنامۀ عربستانی خواستار حملات «جراحانه» آمریکا علیه ایران شد.
وی افزود : ارتش آمریکا چندین ناو هواپیمابر و بمب‌افکن را در کنار پرسنل و کشتی‌های دیگر در منطقه مستقر کرده است تا مانع تهدید احتمالی ایران شود. پنتاگون در حال بررسی درخواست نظامی آمریکا برای ارسال 10 هزار نیروی اضافی به خلیج فارس به منظور تقویت توان دفاعی آمریکا در برابر تهدیدات بالقوه ایران است.
ضرورت حل تناقض ترامپ
عضو پیشین تیم مذاکره کننده هسته ای ایران تصریح کرد :در این میان، دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، با اعلام قرار نداشتن کشورش در مسیر جنگ با ایران، بر تمایل کشورش برای گفت‌وگو تاکید کرد، در حالی که بیم آن می‌رفت دو تن از جنگ‌طلب‌ترین مشاوران او، «جان بولتون» و «مایک پمپئو»، نیت چنین جنگی را در سر بپرورانند.
اما دو روز بعد، ترامپ خود تهدید کرد که ایران را از نقشۀ جهان حذف خواهد کرد. او در صفحۀ توئیترش نوشت «اگر ایران بخواهد بجنگد، این پایان رسمی ایران خواهد بود».
به عقیده موسویان، بی‌ثباتی در رفتارهای متناقض و بیانیه‌های ترامپ می‌تواند به درگیری آمریکا با ایران بینجامد.
وی افزود : با این وجود، رهبر معظم انقلاب، آیت الله خامنه ای، در پاسخ به اظهارات آمریکا در مورد تحریم ها، جنگ و مذاکرات، اذعان داشت: «جنگ نخواهد شد، مذاکره نخواهیم کرد.»
عضو سابق گروه مذاکره کننده هسته ای اشاره کرد: ترامپ در حال بررسی سیاست «فشار حداکثری» در چهار بخش است: جنگ اقتصادی، جنگ سیاسی، جنگ روانی و بخش چهارم که جنگ اطلاعاتی است. «محمدجواد ظریف» وزیر خارجۀ ایران، با رد اتهامات مبنی بر برنامه‌ریزی ایران و متحدانش برای هدف قرار دادن منافع آمریکا در منطقه، هشدار داد که ایالات متحده در حال تشدید تنش‌ها از طریق اعمال «فشار حداکثری» است.
ظریف در گفت‌وگو با سی. ان. ان اظهار کرد: «وجود تمام این ابزارهای نظامی در یک آبراهه کوچک، به خودی خود، زمینه‌ساز حادثه است، به خصوص هنگامی که افرادی تمایل به ایجاد حادثه داشته باشند؛ بنابراین باید در نهایت احتیاط عمل کرد؛ آمریکا وارد بازی بسیار بسیار خطرناکی شده است.»
موسویان نوشت: از دیدگاه ایران، «تیم ب» شامل جان بولتون، مشاور امنیت ملی آمریکا، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی، بن زاید، ولیعهد امارات متحدۀ عربی و بن‌سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، «آمریکا را به جنگ با ایران سوق می‌دهند».
دو بازیگر اصلی روی لبه درگیری
به باور موسویان، «اولویت گروه ب، فروپاشی نظام سیاسی ایران بدون جنگ نظامی است. با این حال آنها طرح دومی نیز دارند که شامل اعزام ماموران جعلی به سازمان‌های امنیت و اطلاعات آمریکا و سایر کشورهای غربی با این ادعاست که ایران از طریق متحدان خود از جمله حزب‌الله، بسیج مردمی عراق و جنبش حوثی، قصد حمله به نیروها و امکانات نظامی آمریکا و متحدین این کشور در منطقه را دارد. در نهایت تیم ب به آسانی می‌تواند با سازمان‌دهی یک یا چند عملیات تروریستی از طریق عاملان خود، ایران را مقصر جلوه دهد.»
حسین موسویان ادامه داد: ترامپ پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای ایران (برجام) در آوریل 2019، سپاه پاسداران و شاخۀ فرعی آن، نیروی قدس را در فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی قرار داد. ایران در پاسخ به این اقدام ترامپ، ستاد فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا (CENTCOM) را به عنوان یک سازمان تروریستی معرفی کرد، آمریکا را حامی تروریسم خواند و در مورد پیامدهای اقدام واشنگتن برای صلح و امنیت در خاورمیانه هشدار داد.
به عقیده موسویان، از آن جا که ستاد فرماندهی مرکزی آمریکا و نیروی قدس، بازیگران اصلی منطقه هستند، افزایش احتمال درگیری‌های منطقه‌ای میان آمریکا و ایران، مهم‌ترین پیامد این وضعیت است.
ملاحظات امنیتی عراق درباره ایران
«تولسی گبرد» نمایندۀ مجلس آمریکا در این مورد هشدار داد: «جنگ با ایران باعث خواهد شد جنگ عراق شبیه یک شوخی به نظر رسد.»
موسویان افزود: در جریان سفر اخیر مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا به بغداد، مقامات عراقی به او گفتند بغداد باید با ایران همکاری نزدیک داشته باشد تا از عدم بازگشت تهدید داعش اطمینان حاصل کند، چرا که ایران در شکست داعش نقشی فعال داشته است. یکی از مقامات عراق اذعان داشت: «روشن کردیم که عراق به اندازه کافی در بازی های منطقه‌ای میان ایرانی‌ها، آمریکایی‌ها و سعودی‌ها صدمه دیده است.»
وی تصریح کرد: واکنش ایالات متحده در دو هفتۀ گذشته نشان می‌دهد ممکن است دولت این کشور بر اساس اطلاعات جعلی ارائه شده از سوی اسرائیل به اتفاقات اخیر واکنش نشان دهد یا به برخوردها و درگیری‌های تصادفی پاسخ دهد. یکی از مقامات ارشد سازمان دفاع آمریکا اظهار داشت: «در این مورد، اطلاعات معتبر زمینه‌ساز عملیات سنجیده و مناسب بوده است.» کمی بعد که مشخص شد وحشت دولت ترامپ بی‌پایه بوده است، یکی از مقامات اطلاعاتی نظامی ناتو محتوای اطلاعات ارائه شده از سوی آمریکا را اساسا غیر اقناعی و حتی توهین‌آمیز خواند. این مقام ناتو گفت: «آیا ما را احمق فرض کرده‌اند؟»
خط تماس در مقابل خط تنش
به عقیده این پژوهشگر، آمریکا، ایران، عراق و عربستان سعودی نیازمند یک خط ارتباطی نظام‌یافته هستند تا ضمن پیشگیری از سوءتفاهم‌های احتمالی، اطمینان حاصل کنند که چهار پایتخت می‌توانند شرایط را پیش از آن که از کنترل خارج شود آرام کنند. گفت‌وگوی چهارجانبه میان ارتش‌ها در مورد بحران‌های منطقه می‌تواند راهگشای استفاده از قابلیت‌های همکاری باشد که نتایج مثبتی در پی خواهد داشت. کمترین فایدۀ این اقدام، شکستن یخ‌های بزرگ در تنش‌های فزایندۀ کنونی میان واشنگتن-ریاض و تهران خواهد بود.
دیپلمات سابق ایرانی ابراز داشت: ستاد فرماندهی مرکزی ارتش ایالات متحده و نیروی قدس هر دو مامور انجام عملیات جنگی و فعالیت‌های اطلاعاتی نامعمول، و مسئول عملیات فرامرزی هستند و نقشی کلیدی در منطقه ایفا می‌کنند. فرماندهان نظامی نیروهای هر دو کشور، تجربۀ همکاری مستقیم یا غیرمستقیم با افغانستان پس از 11 سپتامبر، و اقدامات مشابه در مبارزه با داعش در عراق را دارند. مزیت اصلی این ارتباط، قابلیت دستیابی به نتایج واقعی با چالش‌های بسیار کمتر با توجه به پیچیدگی‌های کنونی سیاست داخلی ایران و ایالات متحده است.
موسویان نوشت:سرانجام، پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای ایران (برجام)، اگر ترامپ واقعا قصد مذاکره با ایران را داشته باشد لازم است پیش از آماده‌سازی صحنه برای گفت‌وگو میان ایران و ایالات متحده، مراحل مقدماتی زیادی را در راستای جلب اعتماد ایران طی کند.