العالم - زلال قرآن
واژه «اَشهدُ» که در اذان، اقامه و تشهد نماز تکرار شده برای اقرار و اعتراف قطعی موضوعات زیر به کار رفته، و نمازگزار موظف است از روی علم قطعی، باور قلبی و یقینی، آنها را به درستی ادا نماید.
به گواه آیه 18 سوره مبارکه آل عمران: « شَهِدَ اللَّـهُ أَنَّهُ لَا إِلَـٰهَ إِلَّا هُوَ وَالْمَلَائِكَةُ وَأُولُوالْعِلْمِ قَائِمًا بِالْقِسْطِ لَا إِلَـٰهَ إِلَّا هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ»
ترجمه: (خدا به یکتایی خود گواهی دهد که جز ذات اقدس او که نگهبان عدل و درستی است خدایی نیست، و فرشتگان و دانشمندان نیز به یکتایی او گواهی دهند؛ نیست خدایی جز او که (بر همه چیز) توانا و داناست).
خداوند علیم خبیر (که هیچ چیزی از علم او پوشیده نیست) در حالی که قائم به عدل و درستی است و کلام او حق مطلق است، با شهادت قولی بر یگانگی و یکتائی خویش گواهی می دهد.
ملائکه مقرب او نیز از روی علم قطعی و یقینی بر وحدانیت خداوند سبحان شهادت می دهند.
راسخون در علم (انبیاء و اولیاء و عالمان حقیقی مسلط بر علوم حقیقیه الهیه) که در اثر علوم لَدُنی و اکتسابی از اصیل ترین و معتبرترین منابع یعنی وحی الهی به «علم الیقین» و «حق الیقین» توفیق پیدا کرده اند، به قطعی ترین مراتب علم شهادت می دهند که معبودی جز «الله» نیست.
نمازگزار در تشهد با ذکر جمله «اَشهَدُاَن لااِله اِلّاالله وَحدَهُ لاشَریکَ لَه»، باید بکوشد به تمام حقایقی که در همه مراحل نماز اعم از: طهارت، وضو، قیام، استعاذه، استغفار، اذان و اقامه، نیّت، تکبیرة الاحرام، قرائت سوره های حمد واخلاص، قنوت، رکوع، سجده، تسبیحات اربعه، و...، که نتیجه نهائی ادای درست آنها وصول به حقیقت توحید باید باشد، شهود قلبی و باور یقینی پیدا نماید.
نمازگزار با ادای درست و با حفظ جمیع شرایط این ذکر شریف، به یگانگی، یکتائی، وحدانیت حضرت حق سبحانه و تعالی و حقایقی که پیشتر به اجمال در اذان و اقامه شهادت داده بود، در اینجا بر مبنای شهود تفضیلی و تحقیقی شهادت می دهد، تا به واسطه آن خود را به کمال توحید نزدیکتر گرداند؛ ان شاءَالله.