بانوی نابغه ایرانی از «دره مرگ» تا «استنفورد»

العالم ـ یادداشت

این استاد دانشگاه «استنفورد» 20 سال پیش، از سانحه سقوط اتوبوس حامل تیم نخبگان اعزامی به بیست و دومین دوره مسابقات ریاضی دانشجویی کشور جان سالم به در برده بود، اما این بار پس از 4 سال مبارزه، تسلیم سرطان شد.

چند روز پیش بود که خبری رسانه‌های ایران را در شوک فرو برد؛ خبری با مضمون «ابتلای پروفسور "مریم میرزاخانی"، ملکه ایرانی ریاضیات جهان به سرطان»!

در این بین کندوکاش‌ها از صحت و سقم این خبر نتیجه‌ای نداشت و هیچ کدام از منابع معتبر و رسمی واکنشی در رابطه با تایید یا تکذیب این خبر نداشتند و تنها بر حفظ حریم شخصی «پروفسور میرزاخانی» تاکید می‌کردند، تا اینکه «فیروز نادری»، دانشمند ایرانی ناسا با انتشار پستی در صفحه شخصی خود در اینستاگرام مبنی بر اینکه "مریم میرزاخانی از کسانی است که به حفظ حریم خصوصی اهمیت زیادی می‌دهد، اما شما باید افکار و انرژی‌های مثبت به سوی او بفرستید"، این خبر را به صورت غیرمستقیم تایید کرد.

زمانی که این خبر به صورت غیرمستقیم تایید شد، سخنگوی وزارت امور خارجه با انتشار پیامی ضمن ابراز امیدواری نسبت به بهبودی «مریم میرزاخانی»، آمادگی این وزارتخانه را برای هر نوع مساعدت جهت بازیابی کامل سلامتی این نابغه ریاضی اعلام کرد.

همچنین مردم در شبکه‌های اجتماعی با انتشار پست‌هایی ضمن دعا و نیایش برای تندرستی وی، «میرزاخانی» را یکی از اسطوره‌های معاصر ایران در عرصه علم و دانش معرفی می‌کردند؛ کسی که تاکنون هیچ فرد ایرانی نتوانسته به جایگاه او در علوم جهان دست یابد.

در حالی‌که همگان منتظر انتشار خبر خوشایندی در خصوص وضعیت سلامت «پروفسور میرزاخانی» بودند، صبح امروز به ناگهان اعلام شد که سرطان بر «اولین زن دارنده مدال فیدلز ریاضیات» غلبه کرده است.

خبر درگذشت «مریم میرزاخانی» به قدری ناگوار و ناگهانی بود که «فیروز نادری» با انتشار پستی در صفحه شخصی خود در اینستاگرام نوشت: "امروز یک چراغ خاموش شد. این قلبم را به درد می‌آورد... خیلی زود رفت."

پس از انتشار این پست‌، شبکه‌های اجتماعی شاهد سرریز شدن تصاویر و مطالبی در خصوص زندگی و سوابق علمی این نابغه ریاضی شد تا جایی که نام «مریم میرزاخانی» به یکی از ترندهای توییتر تبدیل شد.

رئیس جمهور درگذشت پروفسور میرزاخانی را اندوه‌بار توصیف کرد

با توجه به شخصیت علمی بی‌نظیر پروفسور میرزاخانی، دکتر حسن روحانی رئیس جمهوری ایران طی پیامی درگذشت اندوه‏بار این نابغه نامدار ریاضی ایران و جهان را تسلیت گفت و از درگاه خداوند متعال برای ایشان رحمت الهی و برای عموم بازماندگان صبر و اجر مسألت کرد.

وی در این پیام عنوان کرد: درخشش بی‌نظیر این دانشمند خلاق و انسان متواضع که نام ایران را در مجامع علمی جهانی طنین‏‌انداز کرد، نقطه عطفی در معرفی همت والای زنان و جوانان ایرانی در مسیر کسب قله‌های افتخار و عرصه‌های گوناگون بین‌المللی بود.

پیام تسلیت وزیر امورخارجه در پی گذشت پروفسور میرزاخانی

محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان که در نیویورک به سر می‌برد، در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «خبر درگذشت نابغه جوان ایرانی و استاد ریاضیات دکتر مریم میرزاخانی موجب تاسف شدید اینجانب و همه ایرانیانی که به مفاخر برجسته علمی کشورمان می‌بالند، شد.

اینجانب در گذشت این بانوی دانشمند را به همه ایرانیان در سراسر جهان،‌ خانواده محترم و داغدار ایشان و جامعه علمی کشور صمیمانه تسلیت عرض می‌کنم».

پیام تسلیت معاون علمی روحانی به مناسبت درگذشت «پروفسور میرزاخانی»

معاون علمی‌فناوری رئیس‌جمهور به مناسبت درگذشت پروفسور مریم میرزاخانی، طی پیامی ضمن ارج نهادن به خدمات علمی این دانشمند نامدار ایرانی و طلب آرامش ابدی برای این بانوی فرهیخته، گفت: «مریم میرزاخانی» دینش را به ایران ادا کرد و حتی وقتی کیلومترها از این آب و خاک دور بود، تلاش کرد تا هویت ایرانی فرزند خود را تثبیت کند. از این پس بر ماست تا ما هم برای ایران بکوشیم و سهم خود را در پیشبرد علم و فناوری ادا کنیم.

در پیام تسلیت دکتر سورنا ستاری آمده است: "خاطرم هست، سال نود و سه، همین موقع‌های سال بود، کمی دیرتر، اواخر مرداد ماه که خبر رسید، جایزه معتبر "فیلدز" به هم‌دانشگاهی‌ قدیمی ما، مریم میرزاخانی رسیده است. این جایزه بسیار معتبر است و اهل خبره آن را معادل نوبل می‌دانند؛ نوبلی که به ریاضی‌دانان تعلق می‌گیرد.

خیلی خوشحال شدیم و احساس سربلندی کردیم. بخصوص دانشجویان قدیم و جدید دانشگاه شریف بسیار مباهات کردند و از هر راهی که می‌شد، به دوست و همکلاسی‌شان تبریک صمیمانه گفتند. من هم نه به عنوان معاون رییس‌جمهور بلکه به عنوان یک دانشجوی مادام‌العمر شریف، نامه‌ای نوشتم و از مریم میرزاخانی بابت اعتلای نام بلند ایران تقدیر و تشکر کردم.

همه می‌دانستیم که او دختری جدی و داناست و تمام وقت سرش توی کتاب است و دارد روی معادلات پیچیده کار می‌کند... چقدر خوشحال شدیم وقتی چند سال جلوتر فهمیدیم که مریم میرزاخانی از آن حادثه اتوبوس جان سالم به در برد... هر چند به خاطر دیگر رفیقانمان، که دست اجل زودتر از موقع گل عمرشان را چید، غمگین شدیم و بغض خود را فرو خوردیم... حالا اما گفتند سرطان، کار خودش را کرده و همکلاسی‌مان را به همراهان مرحوم آن اتوبوس بهشتی رسانده... مرگ حق است و ما در برابر آن جز تسلیم و رضا چاره‌ای نداریم. اناالله و اناالیه راجعون. طول عمر از نعمات ارزشمندی است که نصیب همه کس نمی‌شود، اما خوشا آنان که خداوند به زندگی‌شان برکت عظیم می‌دهد و عرض عمرشان را پر از معانی بلند و گرانبها می‌کند. عمر مریم میرزاخانی چندان نپایید،

اما در همین مدت کوتاه نه تنها نام کشورش را در پیشرفت علم سر زبان‌ها انداخت، بلکه نام شریف خود را در عداد دانشمندان و ریاضی‌دانان برجسته دنیا ثبت کرد... امروز که خبر درگذشت مریم میرزاخانی کام همه‌مان را تلخ کرد، دیدم که کل ملت ایران داغدارند. مردم ما مردم قدردانی هستند و حواسشان به هنرمندان و دانشمندان این سرزمین هست.

خیلی‌ها را دیدم که در رثای این بانوی گرامی یادداشت نوشتند و شعر سرودند و مراتب قدردانی خود را اعلام کردند. مردم قدرشناس و بزرگواری داریم و این خود بهترین مایه دلگرمی است برای آنها که مشغول کارند و در سر سوداهای بزرگ دارند و برای پیشرفت علم و فناوری و آبادانی این سرزمین از جان مایه می‌گذارند.

مردم ما با متانت و صمیمیت و دوستی، از سر صدق و صفا، نام مریم میرزاخانی را گرامی داشتند و نشان دادند که قدردان او هستند و بواسطه مرگ او را از یاد نمی‌برند... و بالاخره اینکه مریم میرزاخانی دینش را به ایران ادا کرد و حتی وقتی کیلومترها از این آب و خاک دور بود، تلاش کرد تا هویت ایرانی فرزند خود را تثبیت کند. از این پس بر ماست تا ما هم برای ایران بکوشیم و سهم خود را در پیشبرد علم و فناوری ادا کنیم و ... ضمن ارج نهادن به خدمات علمی این دانشمند نامدار ایرانی برای آمرزش این بانوی فرهیخته فاتحه می‌خوانیم و از خدای منان می‌خواهیم تا آرامش ابدی را نصیبش کند. به تمام ایرانیان خصوصاًجامعه علمی کشور تسلیت می‌گویم و امیدوارم خداوند به خانواده میرزاخانی و همسر و فرزندش صبر و اجر عنایت کند".

وزیر علوم درگذشت پروفسور میرزاخانی را تسلیت گفت

محمد فرهادی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری نیز با ارسال پیامی مراتب تسلیت و همدردی خود را در سوگ از دست دادن این بانوی عالم و دانشمند اعلام کرد.

فرهادی در این پیام عنوان کرد: "در شرایطی که جامعه علمی و دانشگاهی و آحاد مردم علم دوست و فرهیخته کشور در سوگ از دست دادن بانوی عالم و دانشمند، دانش‌آموخته دانشگاه صنعتی شریف و استاد دانشگاه "استنفورد"، سرکار دکتر مریم میرزاخانی نشسته‌اند، برخود فرض می‌دانم مراتب تسلیت و همدردی خود را با استادان، همکاران، دوستداران و خانواده محترم ایشان اعلام کنم."

پیام تسلیت نماینده سازمان ملل در تهران

نماینده سازمان ملل در تهران در توییتر خود نوشت: "از خبر درگذشت مریم میرزاخانی غمگین شدم؛ دختر، همسر، مادر و پروفسور هوشمند ایرانی؛ روحش جاودانه در آرامش باد".

رئیس دانشگاه شریف: جهان علم شخصیت بزرگی را از دست داد

با توجه به تحصیل مریم میرزاخانی در دانشگاه صنعتی شریف در مقطع کارشناسی،‌ رئیس این دانشگاه با تاکید بر اینکه با فوت «میرزاخانی»، جهان علم شخصیت بزرگی را از دست داد، به خبرنگار ایسنا گفت: اگرچه من به شخصه وی را از نزدیک ندیدم، ولی از اساتیدش شنیدم که فردی بسیار متواضع و در عین حال از نظر علمی بسیار برجسته بود؛ یعنی خصوصیت اخلاقی بی‌نظیری هم داشتند که بدون شک در جامعه علمی و به خصوص در بین دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف زبانزد بود.

وی تاکید کرد: مسلما جهان علم شخصیت بزرگی را از دست داد که قطعا می‌شد از ثمرات این فرد بیشتر استفاده کند، ولی متاسفانه اَجل مهلت نداد و من از طرف خود و جامعه علمی دانشگاه صنعتی شریف درگذشت ایشان را به جامعه علمی جهان، دانشگاهیان دانشگاه صنعتی شریف و خانواده محترم او تسلیت می‌گویم.

رییس دانشگاه صنعتی شریف همچنین با تاکید بر اینکه مریم میرزاخانی با این دانشگاه در ارتباط بود، خاطرنشان کرد: اکثر فارغ التحصیلان دانشگاه صنعتی شریف با این دانشگاه در ارتباط هستند و ایشان نیز که به عنوان استاد دانشگاه "استنفورد" فعالیت می‌کردند، با تعدادی از فارغ‌التحصیلان دانشگاه صنعتی شریف که در "استنفورد" مشغول فعالیت بودند، ارتباط خوبی داشت و همچنین خانم میرزاخانی با اساتید خود در دانشکده ریاضی دانشگاه شریف ارتباط خوبی داشت.

دکتر فتوحی با تاکید بر اینکه برنامه‌ای به منظور بزرگداشت مریم میرزاخانی در دانشگاه شریف برگزار خواهد شد، گفت: به زودی مراسم بزرگداشتی به منظور شناخت بیشتر جامعه علمی از فعالیت‌های مریم میرزاخانی برگزار خواهد شد که جزییات آن در آینده نزدیک اعلام می‌شود.

وی در پایان خاطرنشان کرد: در حال حاضر کتابخانه دانشکده ریاضی دانشگاه صنعتی شریف بعد از دریافت جایزه بزرگ ریاضی (فیلدز) به نام «مریم میرزاخانی» نام‌گذاری شده است؛ ولی لازم است به منظور بزرگداشت مقام علمی وی تصمیمات دیگری گرفته شود.

رئیس دانشگاه شریف همچنین با ارسال پیامی به صورت رسمی درگذشت این بانوی علم و دانش را تسلیت گفت و عنوان کرد: ایشان در زمینه‌های علمی و تحقیقاتی به دستاوردها و موفقیت‌هایی دست یافتند که در جایگاه خود بی‌نظیر بود و پیشرفت‌هایی به مراتب بالاتر از ایشان امید می‌رفت که متأسفانه فرصت تحقق رؤیاهایی بزرگتر از مریم میرزاخانی سلب شد.

میرزاخانی در تاریخ ایران ماندگار شد

همچنین دکتر محمودیان، استاد راهنمای پروفسور میرزاخانی نیز طی گفت‌وگویی با خبرنگار ایسنا در خصوص میزان ارتباط علمی این نابغه ریاضی با دانشگاه صنعتی شریف، گفت: ایشان بعد از خروج از ایران ارتباط علمی خود را با دانشگاه قطع نکردند، مرتب به ایران می‌آمدند و در دانشگاه صنعتی شریف سخنرانی می‌کردند، بطوریکه در سال 2010 آخرین سخنرانی خود را در دانشگاه انجام دادند.

وی در ادامه تصریح کرد: در دیداری که در سال 2014 یعنی دو ماه قبل از دریافت «جایزه فیلدز» با مریم میرزاخانی داشتم، به ایشان پیشنهاد کردم که با ایران ارتباط بیشتری داشته باشند تا میرزاخانی‌های بیشتری توسط او تربیت شوند که البته ایشان استقبال بیشتری کردند و گفتند که من بسیار خوشحال می‌شوم که شما از دانشگاه شریف دانشجویانی را به منظور تحقیق به مدت چند ماه نزد من بفرستید. بطوری‌که دو ماه پیش نیز که به آمریکا سفر کردم شنیدم که او دانشجوی دوره دکتری ایرانی را برای فعالیت‌های پژوهشی پذیرفتند.

این استاد دانشگاه صنعتی شریف با بیان اینکه بیماری «مریم میرزاخانی» امکان انجام فعالیت‌های علمی بیشتر را به او نمی‌داد، خاطرنشان کرد: حدود یک سال پیش از مریم میرزاخانی دعوت کردیم در همایش هندسه بین‌المللی دانشگاه صنعتی امیرکبیر سخنرانی داشته باشند که متاسفانه به دلیل مساعد نبودن شرایط جسمانی امکان حضور در این همایش برای ایشان فراهم نشد.

محمودیان با بیان اینکه نظریه‌ای با عنوان «مریم میرزاخانی» در دانشگاه‌های جهان تدریس می‌شود، گفت: در حقیقت وی قبل ازخروج از ایران سه مقاله منتشر کرد که البته رفرنس‌های خوبی هم گرفت. بطوری‌که یکی از این مقاله‌ها هم به کتاب‌درسی راه یافته است. این موضوع در یک کتاب درسی معروف «نظریه گراف» بیان شده و در اغلب دانشگاه‌های آمریکا و دیگر کشورهای جهان تدریس می‌شود که به نام «‌مریم میرزاخانی»‌ بیان شده است. وی در دانشگاه هم در همان دوره لیسانس چند واحد درسی از مقطع فوق لیسانس را گذراند و خود را به زمینه خاصی محدود نکرد.

استاد ریاضی دانشگاه صنعتی شریف خاطرنشان کرد: متاسفانه فعالیت‌ قابل توجهی برای تجلیل از مقام علمی او در کشور انجام نشده است و ازمسؤولان انتظار می‌رود برای کمک در این امر به انجمن ریاضی ایران و دانشگاه صنعتی شریف پیش‌قدم شوند و اقداماتی از قبیل نام‌گذاری یک بنا، یک مؤسسه پژوهشی یا ایجاد یک پژوهشکده و غیره برای نکوداشت فعالیت و مقام علمی وی داشته باشیم و شایسته است مسؤولان در این زمینه همکاری لازم را داشته باشند.

پروفسور مریم میرزاخانی با طی کردن رده‌های بالای موفقیت در علوم نشان داد که با تلاش و پشتکار می‌توان رویاهای بزرگ را تحقق بخشید.

ایسنا