العالم - عربستان
روزنامه انگلیسی ایندیپندنت در مطلبی نوشت: ونزوئلا هرچه بیشتر در یک بحران فزاینده سیاسی و اقتصادی فرو میرود. تورم در این کشور بیش از 700 درصد است و تولید ناخالص داخلی نیز به کمتر از یکسوم سطح سال 2013 کاهش یافته است. کشوری که بیشترین ذخایر کشفشده نفت را در اختیار دارد حالا مقروضترین کشور جهان محسوب میشود. استانداردهای زندگی نیز در این کشور نابود شده است.
عوامل زیادی – از جمله سوء مدیریت درآمدهای نفتی، بیقانونی، جرم و جنایت و بازار سیاه – بحران کنونی ونزوئلا را تشدید کرده اند. اما مهمترین عامل تشدید این بحران، سقوط بهای جهانی نفت است. آنچه در ونزوئلا رخ میدهد، نتیجه اقدام عربستان در پایین نگاه داشتن عمدی بهای نفت به دلایل سیاسی است.
بهای نفت همانند هر کالای دیگری از طریق عرضه و تقاضا تنظیم میشود. وقتی عرضه بالا میرود و یا تقاضا کاهش مییابد، بهای نفت سقوط میکند. در سالهای 2008، 2009 تا 2014، عرضه و تقاضا در سطح حدود 80 میلیون بشکه در روز تقریباً ثابت ماند. اما پس از آن تولید افزایش یافت و تا اواخر سال 2015، متوسط سطح عرضه به روزانه 97 میلیون بشکه رسید بدون آنکه تغییر عمدهای در سطح تقاضا ایجاد شود. این وضع، سقوط سنگین و مداوم بهای نفت را به همراه داشت.
بخشی از این افزایش عرضه به نفت شیل آمریکا مربوط بود؛ اما بخش بزرگی از آن به دلیل تولید عمدی حجم عظیمی از نفت از سوی عربستان با انگیزههای سیاسی بود. عربستان در مقام تنها کشور تولیدکننده نفت که از ذخایر مالی کافی برای مدیریت بازار در این شرایط برخوردار بود، از ظرفیت ایجاد نوسان در تولیدات خود برخوردار است. گرچه نفت شیل آمریکا بخشی از تأثیر نفتی عربستان را کاهش داده است، ریاض همچنان میتواند از ظرفیت کنونی خود نیز تولید بیشتری داشته باشد و از این حیث از توانایی ضربه زدن به بازار برخوردار است.
به نظر میرسد عربستان به دنبال دو هدف باشد. نخست، بیرون راندن تولیدکنندگان نفت شیل آمریکا از بازار و تقویت نقش کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس در بازار جهانی نفت. تولید نفت شیل پرهزینه است و به حدود 60 دلار در ازای هر بشکه نیاز دارد؛ در حالی که هزینه تولید نفت خام تنها حدود 7 دلار در ازای هر بشکه است. عربستان امیدوار است سقوط بهای جهانی نفت به پایینتر از 60 دلار در هر بشکه، تولید نفت شیل را با حجم کنونی برای شرکتهای آمریکایی از حالت سودده خارج کند.
اما هدف دوم عربستان، نابود کردن اقتصاد ایران است.
به نظر میرسد آمریکا در اوایل سال 2014، پس از اندکی درنگ از این سیاست عربستان حمایت کرد. آمریکا مایل بود با حمایت از این سیاست، از تأثیر روسیه که اقتصادی متکی بر نفت دارد کاسته شود. نکتهای که برای دولت آمریکا مهمتر از حمایت از شرکتهای نفت شیل این کشور بود. همچنین دسترسی به نفت وارداتی ارزان، خبر خوبی برای مصرفکنندگان و صنایع آمریکا به شمار میرود.
اما این سیاست به جای لطمه زدن به اقتصاد ایران و روسیه، به کشورهایی نظیر ونزوئلا، لیبی، آنگولا و نیجریه آسیب رسانده است. ونزوئلا بیشترین لطمه را از این سیاست دیده است؛ کشوری که بیشترین وابستگی را به درآمدهای نفتی دارد. نفت 96 درصد از صادرات و بیش از 40 درصد از درآمدهای دولت این کشور را به خود اختصاص میدهد.