العالم - ایران / سیاسی
رای الیوم -- عبدالباری عطوان سردبیر این روزنامه در مقاله خود به بررسی تحولات توافق هسته ای و موضع دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در قبال آن پرداخته و نوشت: اینکه اروپا با ترامپ همراه خواهد شد یا خیر، هر یک نتایج متفاوتی خواهد داشت و البته نتایج موضع آمریکا بر منطقه خاورمیانه تاثیر بسزایی خواهد داشت.
این در حالی است که «جان کری» وزیر خارجه سابق آمریکا در مقاله ای که در روزنامه واشنگتن پست منتشر شد، از دونالد ترامپ به شدت انتقاد کرد و گفت، به منظور حفظ امنیت ملی آمریکا توافق هسته ای نباید بازیچه ای در دست او باشد.
وی فاش کرد که تلاش او برای رسیدن به این توافق با ایران که حاصل هزاران ساعت گفت‌وگو است، پس از آن تحقق یافت که اطلاعات تایید شده ای به دستش رسید مبنی بر اینکه ذخیره اورانیوم ایران برای ساخت 10 یا 20 هزار بمب اتمی کافی است.
درخواست ظریف از اروپا برای پایبندی به توافق هسته ای
همزمان با اظهارات کری، محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران نیز در گفت‌وگویی که روزنامه گاردین با او ترتیب داد، تهدید کرد چنانچه آمریکا از توافق هسته ای خارج شود، کشورش غنی سازی اورانیوم را با میانگین عالی (بیش از 20 درصد) از سرخواهد گرفت.
او همچنین از فرانسه، انگلیس و آلمان خواست خروج آمریکا از توافق هسته ای را نادیده گرفته و به آن پایبند باشند.
احتمال رویارویی دیپلماتیک در دو هفته آینده
مقاله کری در واشنگتن پست و همزمان شدن آن با تهدیدهای ظریف، حاکی از این است که دو هفته آینده صحنه حملات دیپلماتیک دوگانه بین دو جبهه حامی و مخالف توافق هسته ای خواهیم بود که هدف از آن تاثیر گذاشتن بر نتایج جلسه بررسی دوره ای کنگره آمریکا است که قرار است نیمه ماه اکتبر برگزار شود تا جایی که انتظار می رود وزارت خارجه آمریکا گزارش خود را ارائه و اعلام کند ایران به توافق هسته ای پایبند نبوده و بندهای آن را نقض کرده است از همین رو دولت ترامپ باید از این توافق خارج شود.
طلاق سیاسی و از دست رفتن نفوذ آمریکا در اروپا
نکته قابل توجه اینکه واکنش اروپا برهرگونه خروج آمریکا از توافق هسته ای به چند دلیل بسیار حائز اهمیت است؛ این دلایل به طور خلاصه عبارتند از:
اول: مخالفت سه کشور اروپایی شامل فرانسه، آلمان و انگلیس با خروج از توافق هسته ای و ادامه پایبندی به آن به معنی طلاق سیاسی با آمریکا و به عبارت دقیق تر دولت ترامپ است و شکاف بزرگ در جبهه غرب را به دنبال خواهد داشت که حاصل آن از دست رفتن بخش زیادی از نفوذ آمریکا دراروپا و افزایش انزوای جهانی آن خواهد بود زیرا بیشتر کشورهای دنیا ترجیح می دهند توافق هسته ای ادامه داشته باشد و از رویارویی اجتناب دارند.
دوم: حمایت اروپا از آمریکا و خروج از توافق هسته ای به معنی فروپاشی توافق و حمایت از گزینه های سیاسی و چه بسا نظامی ترامپ علیه ایران باشد که در این صورت بازگشت تحریم ها علیه ایران با شدت بیشتر رقم خواهد خورد و شاید تا لغزش به سمت رویارویی نظامی پیش برود.
سوم: روسیه و چین در کنار ایران خواهند بود و همکاری نظامی و فناوری با آن را افزایش می دهند زیرا خروج از توافق هسته ای محدودیت هرگونه همکاری با ایران را از بین می برد و در این خصوص شاهد بودیم که روسیه موشک های اس 300 را تا زمان امضای توافق هسته ای تحویل تهران نداد.
چهارم: لغو توافق و یا خروج آمریکا از آن موجب تقویت محافظه کاران در ایران و تضعیف میانه رو ها خواهد شد و اعتبار آمریکا به عنوان یک ابرقدرت و احترام به توافق هایی که امضا کرده است، کاهش می یابد و به این ترتیب همبستگی بین المللی با ایران افزایش یافته و انزوای آمریکا عمیق تر می شود و یا به عبارت بهتر دست کم دولت کنونی آمریکا منزوی تر می شود.
تاثیر تصمیم ترامپ بر منطقه خاورمیانه
نتیجه تصمیم آمریکا مبنی بر خروج از توافق هسته ای و یا پایبندی به آن برای منطقه خاورمیانه به ویژه خلیج فارس بسیار مهم خواهد بود و در این خصوص دو احتمال وجود دارد:
اول: دولت ترامپ از خروج از توافق هسته ای کوتاه آمده و اصلاح آن و یا افزودن یک بند جدید به آن را خواستار شود که به موجب آن از ایران بخواهد آزمایش های موشک های بالستیک را کنار بگذارد و این چیزی است که شاید تا حدودی با توافق اروپا همراه باشد، زیرا به معنی به تاخیر انداختن بحران و به دست آوردن وقت است و در این شرایط چه بسا کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس به گشودن کانال های گفت وگو با تهران رو آورند.
دوم: آمریکا به طور کلی از توافق هسته ای خارج شود و جنگ سیاسی و اقدامات تحریک آمیز علیه ایران را کلید بزند و بار دیگر آن را با تحریم اقتصادی روبه رو سازد که این به معنی اعلام جنگ و تشکیل ائتلاف سیاسی و نظامی علیه ایران خواهد بود که کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس و پیش از همه عربستان، امارات و بحرین نوک پیکان منطقه ای آن خواهند بود.
هر چند هیچ یک از این دو احتمال بعید نیست زیرا این رویارویی در آغاز راه قرار دارد با این حال با توجه به حماقت های ترامپ احتمال دوم قوی تر است و البته خوی متغیر و بی ثباتی او با تایید و حتی تحسین برخی کشورهای عرب خلیج فارس روبه رو می شود که دلیل آن دشمنی مداوم آنان با ایران است.
پاسخ ایران چه خواهد بود؟
ایرانی ها نیز به این موضع با خروج از توافق پاسخ خواهند داد و در صورت همراهی اروپا با ترامپ، آن را لغو شده خواهند دانست و غنی سازی با درجه بیشتر را کلید می زنند زیرا هنوز سانتریفیوژ برای غنی سازی در اختیار دارند و نیروگاه‌های نطنز و اراک و فردو پابرجاست و علاوه بر این در ایران صدها دانشمند و کارشناس وجود دارد.
به هر حال در این صورت آمریکا خود را همزمان در دو جبهه هسته ای در جنگ خواهد دید: کره شمالی و ایران که این وضعیت موجب نزدیک شدن دو کشور و تبادل تجارب و هماهنگی در تمام زمینه ها با حمایت روسیه و چین خواهد شد.
در این میان همه پرسی کُردستان یکی از زنجیره های جنگ آمریکا به هدف فرسایش ایران و غرق کردن تهران و متحدش عراق و چه بسا سوریه در جنگ منطقه ای است و این توضیح روشن حمایت اسرائیل و کشورهای عرب خلیج فارس از این همه پرسی است که یا مانند اسرائیل به شکل علنی صورت گرفت و یا مانند عرب های خلیج فارس به شکل پنهانی بود.
ایران قدرت بزرگ نظامی و موشکی در منطقه
آمریکا در این جنگ پیروز به نظر نمی رسد زیرا شرایط بین المللی در زمان حمله به عراق و اشغال آن اکنون تغییر کرده است و به عبارت بهتر دیگر آن شرایط وجود ندارد و ایران نیز قدرت نظامی و موشکی منطقه ای است که می تواند به هرگونه تجاوز امریکا و اسرائیل پاسخ دهد.