تنگه استراتژیک هرمز؛ عقب نشینی آمریکا از تهدید نفتی ایران

العالم ـ گزارش

به دنبال تهدیدات نسنجیده مقامات آمریکایی علیه ایران اولین واکنش قاطع به این تصمیم از قلب اروپا و از زبان رییس جمهوری کشورمان اتخاذ شد و بازتاب های گسترده ای نیز یافت.

به دنبال تهدیدات آمریکا و پاسخ قاطع ایران و نگرانی از به خطر افتادن امنیت تنگه هرمز، بازارهای جهانی به این وضعیت واکنش نشان داد و قیمت جهانی نفت افزایش و از سویی قیمت بنزین در آمریکا نیز سیر صعودی یافت.

لفاظی های مقامات آمریکا درخصوص تحریم ایران اگرچه همواره با واکنش های منفی مقامات سیاسی و دست اندرکاران اقتصاد جهانی مواجه بوده است، ولی گوش دونالد ترامپ رییس جمهور پوپولیست و افراطی آمریکا و کابینه همگن وی به این حرف ها بدهکار نبود به طوری که همواره بر طبل تحریم های صد درصدی نفتی ایران و همچنین جنگ تجاری با جهان می کوفتند تا این که با واکنش قاطع ایران مواجه شدند وخطر افزایش جهانی قیمت نفت و گرانی بنزین در آمریکا را بیخ گوششان احساس کردند.

اگر توانستید، جلوی صادرات نفت ایران را بگیرید

حجت الاسلام حسن روحانی عصر دوشنبه (11  تیرماه 1397) در جمع ایرانیان سوئیس به تهدیدات ترامپ در خصوص قطع کامل صادرات نفت ایران واکنش نشان داد و گفت: "یکی از آمریکایی ها گفته بود که می خواهیم نگذاریم اصلا ایران نفت صادر کند قاعدتا او معنی این حرف را خیلی نمی تواند تحلیل کند."

روحانی تاکید کرد که "معنی حرف وی در خصوص قطع صادرات نفت ایران یعنی این که نفت کل منطقه صادر نخواهد شد. مگر امکان پذیر است نفت ایران صادر نشود ولی نفت منطقه صادر شود؟ معنی این حرف را اگر بفهمد روشن است که چه می گوید اما قاعدتا نمی فهمد و می گوید من نمی گذارم ایران یک قطره نفت صادر کند. اگر شما توانستید این کار را بکنید و نتیجه اش را ببینید که چی هست."

ادامه واردات نفت از ایران، چین به تهدیدهای ترامپ اهمیتی نمی دهد

"جان دریسکول" رییس یک شرکت خدمات انرژی به تارنمای "یی سی" چین گفته که پکن اهمیتی به تهدیدهای آمریکا نمی دهد این کشور در کنار هند بزرگترین وارد کنندگان نفت ایران هستند.

او که شرکتش نزدیک به 4 دهه تجربه در زمینه خدمات انرژی دارد بر این نکته تصریح کرده که کشورهای هند، چین، کره جنوبی و ژاپن مهمترین اهداف آمریکا هستند اما این کشورها هم منافع خود را در نظر می گیرند.

دریسکول با بیان این که طبیعتا کره جنوبی و ژاپن فشارهای بیشتری را متحمل می شوند و در حال چانه زنی برای گرفتن معافیت هستند، می گوید، شرایط برای چین و هند متفاوت است آنها اصلا نمی خواهند اظهارات و تهدیدهای ترامپ را جدی بگیرند موضوع این است که آنها شرکای بزرگ ایران و خریداران بزرگ نفت این کشور هستند و به این کار ادامه خواهند داد. چین اشتهای بی نظیری برای نفت دارد این کشور با قدرت و به سرعت در حال رشد است و نمی تواند نفت ایران و نیازهای خود را نادیده بگیرد و این باعث می شود خیلی آسان از تحریم ها عبور کند.

در همین حال گینگ شوانگ، سخنگوی وزارت خارجه چین، به روشنی به ایران اطمینان داده است مراودات معمول تجاری این کشور با ایران طبق مقررات بین المللی ادامه خواهد یافت. این اظهارات به وضوح نشان می دهد پکن واردات نفت از ایران را ادامه خواهد داد.

همچنین فیلیپ جرالدی، مامور سابق سیا، به خبرگزاری «اسپوتنیک» گفته که هرگونه اقدام «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا برای اعمال تحریم‌های اقتصادی علیه چین به دلیل تجارت با ایران می‌تواند به هرج و مرج جهانی منجر شود، زیرا دوره حمایت از چنین اقدام‌هایی بین متحدان اروپایی آمریکا پایان یافته است. در صورت تحریم بانک مرکزی چین از سوی آمریکا به دلیل همکاری تجاری با ایران، هرج و مرج کاملی در نبرد تجاری به وجود خواهد آمد.

وی گفته، «کشورهای غرب اروپا شاید به واسطه تهدیدهای آمریکا در قطع دسترسی به نظام مالی آمریکا که البته هضمش نیز سخت است، فرو بپاشند البته اقتصاد آمریکا نیز متحمل خسارت‌های شدید می‌شود.»

تحریم ایران، بازار نفت را در شوک فرو می برد

خبرگزاری رویترز روز سه شنبه (19 تیرماه 1397) در گزارشی با بررسی احتمال کاهش صادرات نفت ایران و تاثیر آن بر بازار جهانی خاطرنشان کرد که این مساله بازار را در بزرگ‌ترین تنگنا از زمان شوک نفتی دهه 70 (میلادی) قرار می دهد و افزایش قیمت‌ را به دنبال خواهد داشت.

در تحلیل رویترز آمده است که اگر چه دولت آمریکا جزئیات تحریم نفتی خود علیه ایران را اعلام نکرده اما به فرض اینکه این تحریم‌ها تنها نفت خام را شامل شود، بازار جهانی از ماه نوامبر (آبان) نیازمند جایگزینی دست‌کم دو میلیون بشکه نفت در روز خواهد بود. آشکار است که (در صورت کاهش نفت ایران) عربستان باید بیشترین سهم نفت ایران در بازار جهانی را جایگزین کند و این موضوع نیازمند افزایش تولید و صادرات نفت خواهد بود.

بر اساس این گزارش، گرچه به طور نظری، توان کافی برای افزایش تولید وجود دارد، اما این کار موجب کاهش انعطاف بازار جهانی در قبال دیگر پیشامدهای غیرمترقبه خواهد شد از سوی دیگر تولید در بالاترین ظرفیت می‌تواند خطر افت فشار میدان نفتی را به دنبال داشته باشد که در بلندمدت آسیب‌زا خواهد بود همچنین مشخص نیست که خطوط انتقال نفت، پالایشگاه‌ها و پایانه‌های صادراتی عربستان توانایی مدیریت 12 میلیون بشکه نفت در روز را داشته باشد.

تقلای بی نتیجه ترامپ برای حل گرانی بنزین در آمریکا/ احتمال افزایش قیمت نفت به 120 دلار

نشریه بلومبرگ درخصوص گرانی بنزین در آمریکا و تقلای بی نتیجه ترامپ برای حل این مشکل خاطرنشان کرد، ترامپ بار دیگر در توییتر، از اوپک به خاطر بالا بودن قیمت نفت انتقاد کرد. این نشریه با زبان طعنه، درباره توییت دونالد ترامپ نوشت: اوپک در چنین مواقعی معمولا سپر بلای خوبی است تا افزایش قمیت بنزین در خانه را به گردن آن انداخت اما فشار آوردن به این سازمان برای افزایش تولید نفت، قیمت بنزین را برای مدت زمان طولانی پایین نخواهد آورد. تنها راه ترامپ برای پایین آوردن واقعی قیمت بنزین در آمریکا این است که سیاست خود را در قبال ایران تغییر دهد.

این روزنامه همچنین در ادامه خاطرنشان کرد، تحلیلگران و تجار نفتی چیزی می‌دانند که ترامپ نمی‌داند یا نمی‌تواند بفهمد. وقتی که تحریم‌های نفتی ایران در ماه نوامبر به اجرا گذاشته شوند، سایر تولیدکنندگان نفت توانایی جبران آن را ندارند. اگر ترامپ موفق شود صادرات نفت ایران را به صفر برساند، بازار دستکم به 2.7 میلیون بشکه نفت در روز نیاز خواهد داشت تا این کمبود را جبران کند و اگر آنها نتوانند این شکاف را پر کنند، آنگاه طبق پیش‌بینی بانک «مریل لینچ» (دومین بانک بزرگ آمریکا) قیمت هر بشکه نفت به بیش از 120 دلار خواهد رسید. با این حال، در دنیای ترامپ، قیمت بنزین باید کاهش یابد!

واقعیت این است که ظرفیت کشورهای تولیدکننده نفت به اندازه‌ای نیست که با تکیه بر آن بتوان، توقف عرضه نفت ایران به بازار را به طور کامل جبران کرد.

نتیجه معکوس اقدام جاه طلبانه ترامپ علیه ایران

کریستوفر استاینیتس، پژوهشگر «مرکز تحلیل های نیروی دریایی» (CNA) وابسته به نیروهای دریایی و تفنگداران دریایی ارتش آمریکا، روز جمعه (15 تیرماه 1397) در یادداشتی در تارنمای «هیل» با اشاره به این که دولت دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا جزئیات طرح های بازگرداندن تحریم ها علیه ایران را اعلام کرد، نوشت، تلاش برای تغییر رفتار ایران، سیاستی جاه طلبانه و ستیزه جویانه است که بر مبنای فرضیات اشتباه پایه گذاری شده و نهایتا نتیجه معکوس می دهد.

مایک پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا دو ماه پیش 12 شرط برای ایران تعیین کرد. این فهرست بیشتر شبیه تاریخچه فعالیت های ایران است تا برنامه ای واقعی برای مذاکره. این شروط نشان می دهد که اگر ایران اساس سیاست خارجی خود را تغییر ندهد، تحریم های آمریکا علیه آن کشور بازگردانده می شود. حالا هم وزارت خارجه آمریکا می گوید که یکی از اهداف ازسرگیری تحریم های انرژی برای به صفر رساندن صادرات نفت ایران آن است تا آن کشور «مانند یک کشور عادی» عمل کند.

فرض کنیم  که این سیاست آمریکا موثر خواهد بود. چندین کشور اعلام کرده اند که قصد ندارند از تحریم های تازه آمریکا تبعیت کنند. احتمال دارد بزرگ ترین واردکنندگان نفت ایران به دنبال راه های دیگری برای محدود کردن تاثیرگذاری تحریم ها باشند. صادرات نفت از عراق و ایران به ترکیه سابقه ای طولانی دارد و به نظر نمی رسد که از تحریم های آمریکا متاثر شود. آمریکا می تواند ترکیه را تحریم کند "اما این کار به قیمت به خطر انداختن کمک ترکیه برای مقابله با ایران در سوریه تمام خواهد شد."

هند نیز گفته که تحریم های یکجانبه علیه ایران را به رسمیت نمی شناسد. هند تنها کشوری نیست که به دنبال دور زدن تحریم ها و یافتن جایگزینی برای دلار است. چین به عنوان بزرگ ترین واردکننده نفت ایران در موقعیت خوبی قرار دارد تا بر سر پرداخت پول نفت با یوان مذاکره کند. این موهبتی برای «بانک خلق چین» است که سعی دارد در صحنه جهانی یوان را وارد رقابت با دلار کند. محال است که بدون تحمیل هزینه های سنگین بر خودمان، صادرات نفت ایران را به صفر برسانیم.

تهدید به اعمال تحریم های جدید علیه ایران در حالی است که دولت آمریکا قصد دارد جنگ های تجاری علیه همسایگان، متحدان و نزدیکان شرکای تجاری خود را آغاز کند.

نشریه هیل خاطرنشان کرده، سخت است بتوان گفت در سطح جهانی، تحریم ها علیه ایران نتیجه دلخواه ما را در پی داشته باشد. سایر طرف های برجام معتقد هستند که تحریم های جدید یک اقدام احمقانه است. با توجه به مناقشه های اقتصادی فعلی، تحریم ایران فقط عامل دیگری برای ایجاد تنش میان آمریکا و سایر اقتصادهای بزرگ جهانی است.

در مورد تحریم ایران به کسی تخفیف نمی‌دهیم

در همین حال  یک روز پس از انتشار خبر ارسال نامه وزیران دارایی و خارجه فرانسه، آلمان وانگلیس خطاب به همتایان آمریکایی خود با هدف ارائه درخواست معافیت شرکت‌های اروپایی از تحریم‌های ثانویه آمریکا علیه ایران، وزیر بازرگانی آمریکا قاطعانه این درخواست را رد کرده بود.

ویلبر راس در گفتگو با شبکه تلویزیونی "سی ان بی سی" در مورد تحریم‌های پیش‌رو علیه اقتصاد ایران گفته بود، « فکر نمی‌کنم ایالات متحده در مورد تحریم‌های مرتبط با ایران استثناء و تخفیفی قائل شود.»

وزیران کشورهای آلمان، فرانسه و انگلیس در نامه ای که به امضای فدریکا موگرینی مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز رسیده بود، به طور مشخص خواستار مستثنی شدن شرکت‌های اروپایی فعال در بخش‌های مهم داروسازی، بهداشت و درمان، انرژی، خودرو، هواپیمایی غیرنظامی، زیرساخت و بانکداری از تحریم‌های آمریکا علیه ایران شده بودند.

عقب نشینی آمریکا از تحریم کامل نفت ایران

پس از کش و قوس های فراوان، حالا مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، روز سه‌‌شنبه (19 تیرماه 1397) درتازه ترین اظهار نظرخود در سفر به امارات در مصاحبه با شبکه "اسکای نیوز"، با عقب نشینی از تهدیدات گذشته واشنگتن اعلام کرده که کشورش درخواست‌های معافیت برای خرید نفت از ایران بعد از بازگشت تحریم‌ها را بررسی خواهد کرد.

این در حالی است که دولت آمریکا پیش از این گفته بود که با بازگرداندن تحریم‌های ایران قصد دارد صادرات نفتی کشورمان را به صفر برساند و این که حاضر نیست هیچ استثنایی برای کشورها و شرکت های طرف معامله با ایران قایل شود.

با بررسی روند لفاظی های دولت آمریکا از ابتدای خروج این کشور از برجام و هشدارهای مقامات سیاسی و اقتصادی جهان درخصوص عواقب اقدامات یکجانبه علیه ایران و واکنش قاطع مقامات کشورمان، حالا به نظر می رسد کم کم ماه در حال ظاهرشدن از پشت ابرها و حقیقت در حال عیان شدن برای مقامات آمریکایی است.

عقب نشینی پمپئو از اصرار بر توقف کامل صادرات نفت ایران، اگرچه به دنبال ظاهر شدن نشانه هایی از تبعات اقتصادی ناشی از این اقدام احتمالی صورت گرفته، با این حال به نظر نمی رسد مقامات تندروی کاخ سفید از اهداف جاهلانه خود دست کشیده باشند و بنابر گفته کارشناسان، همچنان درصدد رسیدن به اهداف خویش در بازه زمانی طولانی تر برای کاستن از شوک بر بازار جهانی نفت هستند که البته با توجه به هشدارهای کارشناسان تبعات چنین اقدامی نیز سنگین و برای اقتصاد جهانی قابل تحمل نخواهد بود.

لفاظی های مقامات آمریکا تا همین جای کار نیز بیانگر اثبات گزافه گویی آنان، صحت پیش بینی ها و هشدارهای کارشناسان درخصوص نقش موثر کشورمان به عنوان دومین تولید کننده نفت اوپک در تامین بازار انرژی و نقش راهبردی تهران در امنیت آبراه استراتژیک تنگه هرمز به عنوان شاهراه انرژی جهان است.

آبراهی که روزانه حدود 20 میلیون بشکه نفت از آنجا روانه بازار جهانی تشنه و سیری ناپذیر انرژی می شود که حتی صرف نگرانی از به خطر افتادن امنیت عرضه نفت در این آبراه، به لحاظ روانی آن را به هم خواهد ریخت.

باید این نکته را نیز افزود که شرایط امروز آمریکا با دوران قبل از روی کار آمدن ترامپ نیز بسیار تغییر کرده و متفاوت از گذشته است، به طوری که وی همزمان جنگ تجاری با متحدان اروپایی، چین و همسایگان خود را کلید زده و از سوی دیگر اتحادیه اروپا و اعضای 1+4 نیز به صراحت مخالفت خود را با خروج واشنگتن از برجام اعلام و با تحریم های آمریکا مخالفت کرده اند.

احمد نیکنام