العالم - ایران / سیاسی
دیوان بین المللی دادگستری به عنوان مهمترین نهاد حقوقی سازمان ملل با صدور حکم موقتی تا صدور حکم نهایی اعلام کرد تحریم ها جان شهروندان ایرانی را به خطر انداخته. دیوان لاهه از دولت آمریکا خواسته تا صدور حکم نهایی، موانع صدور اقلام بشردوستانه به ایران را برطرف کند. بر اساس این حکم، دیوان بین المللی دادگستری، اعلام کرد که صلاحیت رسیدگی به شکایت ایران از آمریکا بر مبنای پیمان مودت میان دو کشور را دارد. آمریکا پس از شکایت ایران اعلام کرده بود که صلاحیت دادگاه لاهه برای رسیدگی به این شکایت را قبول ندارد. دادگاه لاهه این اعتراض را رد کرداست.
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه در حساب توییتری خود حکم دیوان لاهه را "شکست دیگری برای حکومت معتاد به تحریم آمریکا و یک پیروزی برای حاکمیت قانون" خوانده است". وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران هم با انتشار بیانیه ای از حکم دادگاه لاهه استقبال کرده و خواهان اجرای آن از سوی ایالات متحده آمریکا شده است. جمهوری اسلامی ایران پس از خروج آمریکا از توافقنامه بین‌المللی برجام و به دنبال آن وضع کردن تحریمها ، شکایتی در دیوان بین المللی دادگستری مطرح کرد . ایران در این شکایت به معاهده دوجانبه دوستی و تجاری بین ایران و ایالات متحده آمریکا استناد کرده که در سال ۱۹۵۵ منعقد شده است. "عبدالقوی یوسف" رئیس دیوان لاهه روز چهارشنبه هنگام اعلام رأی موقت دیوان لاهه گفت، قضات دیوان به اتفاق آرا به سه تصمیم موقت رسیده‌اند که تا زمان صدور رأی نهایی برای دو طرف الزام‌آور است. بر پایه این دستور موقت، از آمریکا خواسته شده تا مانع از تجارت آزاد و نقل و انتقال مالی مرتبط با دارو و اقلام درمانی، مواد غذایی و محصولات کشاورزی و لوازم یدکی و خدمات مرتبط با ایمنی و امنیت پروازهای غیرنظامی نشود..
صدور این حکم پیروزی بزرگ دیگری برای جمهوری اسلامی ایران در عرصه بین المللی و بی پایه و اساس بودن اتهامات آمریکا در خروج از برجام و انزوای آمریکا در عرصه جهانی است. رای دیوان بین المللی دادگستری برای همه کشورها الزام آور است ولی ضمانت اجرا ندارد. در صورتیکه آرای دیوان اجرا نشود ، پرونده به شورای امنیت سازمان ملل می رود و با توجه به رای وتویی که آمریکا در شورای امنیت سازمان ملل دارد عملا اجرای حکم نقض می شود. اما درحقوق بین الملل اجرا نکردن حکم توسط دیوان تبعات سیاسی و هزینه آوری برای کشور ناقض حکم دیوان دارد. با توجه به رویه دونالد ترامپ در نقض گسترده حقوق بین الملل و موازین انسانی انتظاری برای اجرای حکم دیوان بین المللی دادگستری توسط آمریکا نیست ولی این واکنش آمریکا ارزش و اهمیت و تاثیر گذاری حکم دیوان در عرصه جهانی را کم نمی کند.
آمریکا با خروج از برجام هم اکنون در سه جبهه فنی ، سیاسی و حقوقی با شکست مواجه شده است. در جبهه فنی آژانس بین المللی در 12 گزارش فصلی خود پایبندی ایران را به برجام تائید کرده است. این گزارشها بی پایه و اساس بودن تمام ادعاهای ترامپ و تیم ایران ستیز در کاخ سفید و بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی را نشان داد .آخرین آنها رسوایی تصاویر قالی شویی در روستایی بنام تورقوزآباد در حومه تهران به عنوان انبار مواد و تجهیزات هسته ای بود.
در جبهه سیاسی آمریکا حتی نتواست نزدیک ترین متحدان خود کشورهایی چون انگلیس ، فرانسه و آلمان را متقاعد برای نقض برجام کند. اجلاس هفتادو سوم مجمع عمومی سازمان ملل و جلسه ویژه شورای امنیت سازمان ملل به ریاست دونالد ترامپ تنهایی آمریکا را در عرصه جهانی و نقض برجام به خوبی آشکار کرد. در جبهه حقوقی نیز دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا و تمام ایران ستیزان در هیات حاکمه آمریکا با صدور حکم دیوان بین المللی دادگستری شکست سنگینی را متحمل شدند.
آمریکا در طول چهل سال دشمنی با جمهوری اسلامی ایران تا به این اندازه در عرصه سیاسی و نظام بین الملل تنها و منزوی نبوده است. آمریکا همواره تلاش کرده و می کند از نهادهای بین المللی به عنوان ابزاری برای پیشبرد اهداف و خواسته های سلطه طلبانه خود استفاده کند . اما یکجانبه گرایی آمریکا صدای متحدان آمریکا را نیز درآورده و آنها را مجبور به ایستادگی در برابر آمریکا کرده است . تلاش برای حفظ برجام توسط دولتهای اروپایی یک نمونه آن است. اکنون این نهادها به چالشی برای آمریکا تبدیل شده اند ، تضعیف و خروج آمریکا از این نهادها مثل شورای حقوق بشر و یا یونسکو آمریکا را بیشتر منزوی کرده است.
مرتضی مکی