العالم- ایران/ سیاسی
با وجود خروج ایالات متحده از توافق هسته ای ایران و تجدید تحریم های اقتصادی علیه تهران، اروپا همچنان متعهد به حفظ روابط جدی با ایران است. روز سه شنبه هفته جاری تارنمای اندیشکده شورای روابط خارجی اروپا نوشت: فدریکا موگرینی نماینده عالی اتحادیه اروپا در سیاست خارجی و امور امنیتی اعلام کرد که اروپا راه حل های مهمی را برای تسهیل معاملات بانکی و پولی در زمان تحریم های آمریکا علیه ایران اندیشیده است.
بنابر گفته های موگرینی اروپا مصمم است اقدامات پیشگیرانه در برابر تحریم های آمریکا برای امکان فعالیت بانک های اروپایی با ایران را صورت دهد.
اگر چه اروپا عزم خود را برای حمایت از ادامه همکاری ها با ایران نشان داده است و مکانیزم ویژه یکی از مراحل مهم آن خواهد بود، اما چالش های مهمی پیش روی این چارچوب از همکاری وجود دارد. اگر آمریکا قانون جدیدی وضع نماید و کسانی که در قالب این طرح همکاری می کنند را تحریم کند، در آن صورت نه تنها تلاش برای دور زدن تحریم ها به این شیوه عقیم می ماند، بلکه در مواردی همچون دارو و مواد غذایی که از تحریم ها معاف هستند، افراد فعال باز هم شامل تحریم های آمریکا می شوند. از این رو هنوز در خصوص کارایی طرح مکانیزم ویژه اروپا تردید هایی وجود دارد.
سنگ اندازی آمریکا در مسیر اجرای برجام بدون آمریکا
گوردون سُندلند نماینده و سفیر آمریکا در اتحادیه اروپا با تاکید بر اینکه ساز و کار ویژه اروپا برای حفظ برجام موثر نخواهد بود، گفت: شرکت‌های اروپایی باید بین ایران و آمریکا یکی را انتخاب کنند.
سندلند این مطلب را هم مورد تاکید قرار میدهد که « روابط ما آنقدر حایز اهمیت است که نباید اجازه ندهیم هیچ موضوع خاصی بر روابط کلی ما اثرگذار باشد، البته قطعا تمرکز کنونی ما روی موضوع تجارت است».
برایان هوک نماینده ویژه وزارت خارجه آمریکا در امور ایران به ساز و کار ویژه مالی اتحادیه اروپا برای ایجاد امکان ادامه تعامل مالی با ایران نیز اشاره کرده و گفته: «ما تقاضای زیادی برای چنین ساز و کاری نمی‌بینیم».
او همچنین اختلاف میان اروپا و آمریکا را اینگونه توجیه میکند«اختلافات بین آمریکا و اروپا در خصوص ایران صرفا تاکتیکی است».
تشدید اختلافات آمریکا و اروپا در خصوص برجام
خرداد ماه سال جاری «هایکو ماس» وزیر امور خارجه آلمان پس از دیدار با «جان بولتون» مشاور امنیت ملی و «مایک پمپئو» وزیر امور خارجه آمریکا در واشنگتن اظهار کرد که اروپا و آمریکا از «مصالحه» در خصوص برجام «بسیار دور» بوده و اساسا اروپا و آمریکا در دو مسیر کاملا متفاوت هستند.
رایزنی آلمان به عنوان مهمترین کشور اتحادیه اروپا با امریکا درباره برجام حاکی از توجه بسیار زیاد اروپا به توافق هسته ای برجام است.
دلیل این مساله آن است که برجام از ابعاد مختلفی برای اروپا اهمیت دارد. با توجه به حساسیت مساله برجام برای اروپا، اکنون توپ در زمین اروپا است تا یکبار برای همیشه با ترامپ که بی اعتنا به منافع آن سوی اقیانوس اطلس و صرفا بر اساس منافع و سیاست های خود، از برجام خارج شده، رویارویی جدی داشته باشد، یا اینکه با عدم واکنش مناسب و تبعیت از خواسته های تحریمی واشنگتن، نه فقط استقلال عمل خود را از دست بدهد، بلکه منافع تجاری و اقتصادی خود را با سکوت و موضع انفعالی در قبال خواسته های آمریکا علیه تهران از دست بدهد.
ضمن اینکه از بین رفتن برجام تبعات بسیارزیاد امنیتی در سطح منطقه و بین المللی خواهد داشت که احتمالا هزینه آن بر دوش اروپایی ها بیش از دیگران خواهد بود.
به گفته «فردریک اوتران» Frederic Otran از کارشناسان مسائل آمریکا، رسیدن به توافق هسته‌ای با ایران بسیار پیچیده و زمان‌بر بوده و با توجه به عدم وجود ثبات در خاورمیانه، منفعت هیچ یک از کشورهای امضاکننده این توافق‌نامه، چه روس‌ها، چه چینی‌ها، چه اروپایی‌ها و حتی آمریکایی‌ها، در تضعیف بیشتر ثبات منطقه نیست.
درصورت لغو برجام، نه فقط موقعیت اروپا در سطح بین المللی چار خدشه خواهد شد، بلکه اعتبار آن به عنوان موتور محرکه مذاکرات برجام و نظارت بر آن زیر سئوال خواهد رفت.
اکنون برجام یک بزنگاه تاریخی محسوب می شود که اتحادیه اروپا می تواند راه خود را ازآمریکا براساس منافع خود و امنیت و ثبات بین المللی از مسیر جنگ افروزانه ترامپ جدا کند.
اذعان بین المللی به پایبندی ایران به تعهدات در مسیر برجام
یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، درشصت و دومین کنفرانس عمومی سالانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بار دیگر اعلام کرد که ایران به تعهدات خود در قبال برجام پایبند بوده است.
علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران نیز در همین کنفرانس خروج آمریکا از برجام را "بی‌مسئولیتی" دانست و هم‌زمان خواستار "اقدامات عملی و محکم‌تر" اتحادیه اروپا برای حفظ این توافق شد.
آمانو بار دیگر ضمن تأیید پایبندی ایران به تعهدات هسته‌ای خود در قبال برجام، تداوم اجرای این تعهدات را "ضروری" دانست. مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی افزود که «آژانس کماکان به راستی‌آزمایی عدم انحراف مواد هسته‌ای ایران طبق موافقت‌نامه پادمان ادامه داده و ارزیابی در خصوص نبود مواد هسته‌ای و فعالیت‌های غیرقانونی در ایران نیز ادامه خواهد یافت».
برجام حامی ان پی تی
رئیس سازمان انرژی اتمی ایران نیز در جریان سخنرانی خود در کنفرانس عمومی سالانه آژانس، آمریکا را به خاطر خروج از برجام به "ریشخند اصول اساسی و شناخته‌شده حقوق بین‌الملل" و "نقض" قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متهم کرد. علی اکبر صالحی با اشاره به اینکه "سرنوشت برجام یکی از مهمترین نگرانی‌های جهانی است"، افزود: «اقدام یکجانبه آمریکا در خروج از این توافق، تأثیرات منفی بر صلح و امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی به همراه خواهد داشت.»
صالحی همچنین گفت که برجام می‌تواند از معاهده منع گسترش سلاح‌های اتمی موسوم به ان‌پی‌تی "حمایت" کند.
خروج یکجانبه آمریکا از توافق هسته ای ایران و 1+5، برخلاف الزامات پایبندی کشورها به توافقات بین المللی بود. بنابراین اروپائی ها بر خود لازم می دانند در مقابل تصمیم ترامپ برای خروج و وضع تحریم ها علیه ایران، به ادامه همکاری با تهران پایبند و مصر باشند.
آنها اعلام کرده اند که به برجام پایبند می مانند و از حمایت و فعالیت شرکت های خود در ایران نیز حمایت می کنند. اروپا قرار است بسته حمایتی نیز برای فعالیت شرکت های خود در ایران ارائه کند.
مقامات ایرانی می‌گویند آنچه واشنگتن به دنبال بازاعمال آن در سیزدهم آبان است از هم‌اکنون اجرایی شده و تحریم‌های سیزده آبان عملا چیزی بر محدودیت‌های ایران اضافه نخواهد کرد.
اما به نظر میرسد در برابر زورگویی های رئیس جمهور آمریکا ، اروپا باید گام های خود را در مسیر حفظ برجام عملی تر و مستحکم تر بردارد.
فاطمه نوروزی