العالم - عراق
روزنامه آمریکایی «واشنگتن پُست» امروز سه‌شنبه در گزارشی اختصاصی که «جوبی واریک» خبرنگار این روزنامه در مرکز اقلیم کردستان عراق تهیه کرده، جزئیاتی خواندنی درباره برنامه سلاح‌های شیمیایی داعش و «کمک دانشمندان عراقی» به آنها برای این کار منتشر کرده است.
این روزنامه آمریکایی به سراغ دانشمند و زمین‌شناس عراقی به نام «سلیمان العفری» رفته و با او که اکنون در اربیل زندانی است، مصاحبه‌ای ۴۵ دقیقه‌ای کرده است.
طبق این گزارش، این فرد ساکن «موصل» که کارمند دولت بوده، بعد از سقوط دومین شهر بزرگ عراق و تسلط داعش بر آن در سال ۲۰۱۴، به مدت چند هفته در اتاق کار خود برای حضور تروریست‌ها انتظار کشیده بود.
اعضای داعش بعد از تسلط بر موصل، مدیران، کارمندان و پرسنل نهادهای مختلف را که از شهر متواری نشده بودند، جمع کردند و به آنها برای کار کردن در خدمت داعش فشار آوردند.
طبق گزارش واشنگتن پُست، العفری که آن موقع ۴۹ سال داشت و کارمند وزارت صنعت و معدن بود، امیدوار بود که «روسای جدید او اجازه بدهند که او کارش را ادامه دهد اما آنها در اقدامی که سبب تعجب او شد، به وی شغلی جدید پیشنهاد دادند».
اعضای داعش به این زمین‌شناس اهل موصل گفتند که به آنها در «ساخت سلاح‌های شیمیایی» کمک کند.
العفری به واشنگتن پُست گفت: «آیا من (از انجام چنین کاری) متاسفم؟ نمی‌دانم که بتوانم از این واژه استفاده کنم. آنها (داعش) تبدیل به دولت شده بودند و ما برای آنها کار کردیم، ما فقط می‌خواستیم کار کنیم تا بتوانیم حقوق بگیریم».
او در سال ۲۰۱۶ توسط نیروهای آمریکایی و کُردستان عراق دستگیر شد و اکنون در اربیل زندانی و منتظر اجرای حکم اعدام خود است.
بنا بر گزارش این رسانه آمریکایی، العفری که حالا ۵۲ ساله است جزو معدود افراد شناخته شده در برنامه ساخت سلاح‌های شیمیایی داعش است که زنده دستگیر شده است.
استفاده داعش از سلاح شیمیایی
او در مصاحبه با واشنگتن پُست به جزئیات تلاش موفق داعش برای ساخت سلاح شیمیایی که با ساخت گاز خردل شروع شد، پرداخت. به گفته او داعش، برای دفاع از اراضی تحت تسلط خود و «ایجاد وحشت در برابر مخالفانش» به سلاح‌های شیمیایی روی آورده بود.
این روزنامه نوشت: «روایت‌های او (العفری) جزئیات تازه‌ای درباره پروژه سلاح شیمیایی داعش را افشا می‌کند که در تاریخ معاصر گروه‌های تروریستی تا پیش از این نظیر نداشته است، داعش بدین منظور از لابراتوارهای دانشگاه و تاسیسات ساخت و ساز و همچنین کادری از دانشمندان و تکنسین‌ها استفاده کرده بود و سلاح‌های ایجاد شده توسط داعش در موارد متعدد حملات به نظامیان و غیرنظامیان در عراق و سوریه استفاده شد و صدها تلفات بر جا گذاشت».
بنا بر این گزارش، پیشرفت برنامه‌های داعش در زمینه سلاح‌های شیمیایی از اوایل سال ۲۰۱۶ و با آغاز حملات هماهنگ نیروهای ارتش و مردمی عراق به همراه حملات هوایی ائتلاف آمریکا متوقف شد اما «این تهدید به طور کامل رفع نشد. مقام‌های عراقی می‌گویند که رهبران داعش تجیهزات‌شان را منتقل کردند و شاید سلاح‌های شیمیایی را در سال ۲۰۱۶ از عراق به سوریه بردند و بخشی از این سلاح‌ها هم شاید مخفی یا زیر زمین دفن شده باشد».
این روزنامه ادامه داد: «علاوه بر این، دانش و مهارت مورد نیاز (برای ساخت سلاح شیمیایی) توسط العفری و دیگر افراد دخیل در این برنامه همچنان موجود است».
در این گزارش آمده است: «ارتش تروریست (داعش) ژوئن ۲۰۱۴ همانند یک طوفان شن ناگهانی هجوم آورد و ۱۵۰۰ جنگجوی داعش ظرف شش روز پادگان ارتش عراق را که حداقل ۱۵ برابر بزرگتر از آنها بود شکست دادند. آنها فرودگاه و پایگاه‌های نظامی اطراف موصل را در اختیار گرفتند و سبب فرار نیم میلیون غیرنظامی از موصل شدند. هزاران سرباز عراقی یونیفرم‌هایشان را درآوردند و تلاش کردند که فرار کنند اما دستگیر، دست بسته و در نهایت قتل عام شدند».
العفری درباره شرایط سخت آن روزهای موصل برای کارمندان دولتی که از شهر فرار نکرده بودند، حرف‌های قابل تاملی زده است. به گفته او، کارمندان در ابتدا در منازلشان ماندند و از حقوق باقیمانده خود برای ادامه زندگی استفاده کردند اما با رو به اتمام قرار گرفتن پول‌هایشان آنها دو راه بیشتر نداشتند: یا با داعش کار کنند یا اینکه هیچ کاری نکنند.
العفری تصمیم گرفت که به سرکار قبلی خود برگردد. او به واشنگتن پُست گفت: «آنها (داعشی‌ها) هیچ کس را مجبور نکرده بودند. من نگران از دست دادن شغلم بودم. رسیدن به مشاغل دولتی، کار سختی است و برایم مهم بود که به شغلم بچسبم».
داعش به سرعت بعد از تسلط بر موصل، برای تحکیم موقعیت نظامی خود دست به کار شد و از ماشین الات و صنایع موجود در این شهر برای ساختن وسایلی چون «تانک و تجهیزات فلزی انتحاری» استفاده کرد.
به گفته العفری، او چند هفته در بخش استخراج و ذوب فلزات کار کرد تا اینکه تروریست‌های داعش به محل کار او آمدند و لیستی از تجهیزات فلزی مخصوص ارائه دادند و از او خواستند این لیست را تهیه کند؛ لیستی که هدف غایی آن ساخت سلاح شیمیایی بود.
العفری زمین‌شناس به همراه دیگر دانشمندان و کارشناسان مامور این کار شدند که در بین آنها شیمی‌دان، زیست‌شناس و حداقل یک تکنسین وجود داشت که در زمان «صدام» دیکتاتور مخلوع عراق روی برنامه تسلیحاتی کار می‌کرد.
به گفته العفری، ماموریت این تیم درست کردن «گوگرد خردل» بود که یکی از عناصر مهم سلاح شیمیایی موسوم به گاز خردل است.
او گفت: «(برای داعش) مهم بود که چیزی قوی بسازد تا بتواند سبب ایجاد وحشت شود. هدفشان بیشتر ایجاد وحشت و اثرگذاشتن روی ذهن و روحیه سربازانی بود که با داعش می‌جنگیدند. آنها از من کمک برای تجهیزات خواستند از قبیل ظروف فلزی و چیزهایی که برای ساخت سلاح شیمیایی مورد نیاز بود. من تجربه کار با فلز ضد زنگ را داشتم و آنها دنبال فولاد ضد زنگ بودند. چاره‌ای جز اینکه یکی از آنها بشوم، نداشتم».
واشنگتن پست درباره تلاش‌ها برای هدف قرار دادن برنامه سلاح شیمیایی داعش و افراد تاثیرگذار در این برنامه خبر داد: «طی سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ حداقل دو شیمی‌دان مظنون داعشی توسط نیروهای آمریکایی کشته شدند و مراکز تولید در موصل و هیت عراق در حملات دقیق هوایی هدف قرار گرفت و نابود شد».
طبق این گزارش، به دلیل این حملات بود که داعش در اوایل سال ۲۰۱۶ تاسیسات ساخت سلاح شیمیایی خود را جابه‌جا کرد و دانشمندان این برنامه را هم مخفی کرد.
العفری در بخش‌هایی از بازجویی خود در اربیل اظهاراتی درباره یک واحد سیار تولید سلاح شیمیایی داعش مطرح کرد و مدعی شد که این واحد سیار روی یک کامیون بزرگ نصب شده است.
یک مقام آمریکایی به واشنگتن پست خبر داد که «در جریان حملات هوایی به موصل، حداقل یک لابراتوار سیار (داعش) نابود شد اما مشخص نیست که چند لابراتوار سیار دیگر ساخته شده باشد یا اینکه اصلا تعداد دیگری وجود داشته است یا نه».
این مقام که خواست نامش فاش نشود، افزود: «باید رک بگویم که بعضی از این افراد (حاضر در برنامه ساخت سلاح شیمیایی داعش) ناپدید شده‌اند و همچنان هم مخفی هستند. فکر می‌کنیم که آنها در سوریه هستند اما اطلاعی در این باره نداریم».