العالم - کشکول
سفر بورل به تهران پس از آن صورت می گیرد که تحولات غیر عادی در روند پرونده برنامه هسته ای ایران رخ داده است. از سویی ایران اعلام کرد که آخرین گام کاهش تعهدات هسته ای خود را برداشته است و سه کشور اروپایی (آلمان، فرانسه و بریتانیا) هم در مقابل، مکانیسم ماشه را فعال کردند. فعال شدن این مکانیسم، مقدمات ارجاع پرونده هسته ای را به شورای امنیت بین الملل فراهم کرد. در مقابل ایران هشدار داد که چنانچه اروپا به این سمت حرکت کند، فروپاشی نهایی توافق هسته های اجتناب ناپذیر خواهد بود. در این گیر و دار آمریکا هم کشورهای اروپایی را تهدید کرد که چنانچه به توافق هسته ای ادامه دهند، تحریم خواهند شد.
حال پس از همه این اتفاق ها بورل به ایران سفر کرده است؛ کاملا روشن است که او نه برای طرح توقعات و انتظارات اروپایی ها از ایران بلکه به منظور شنیدن شروط ایران برای بازگشت به شرایط پیش از خروج ترامپ از برجام وارد تهران شده است. البته مواضع و شروط ایرانی ها برای بازگشت به تعهدات برجامی همان است که بود؛ لغو تحریم های آمریکا و پرداخت غرامت به ایران، اولین گامی است که امریکا باید برای بازگردان ایران به تعهدات برجامی بردارد. بنابراین در این مورد، بورل چیز تازه ای نخواهد شنید.
اروپایی ها نیز بر این عقیده اند که ایران علاقه ای به شنیدن حرف های قدیمی ندارد بلکه منتظر شنیدن تغییر قابل ملاحظه وچشمگیری در مواضع کشورهای اروپایی است. این در حالی است که مواضع اروپایی ها در رهن فشارهای آمریکاست و هیچ اقدام یا عملکرد جدی و ملموسی که بتواند اعتماد ایران را در توافق هسته ای جلب کند، صورت نداده اند. بورل حتی قبل از ورود به تهران از این حقیقت خبر داشته است و وزارت امور خارجه ایران هم اعلام کرده بود که اروپا به دلیل ناتوانی در برابر آمریکا نمی تواند اعتماد ایران را جلب کند. بنابراین برای آغاز مرحله بعد باید منتظر ماند و دید که اروپایی ها تا چه اندازه می توانند مواضع خود را تغییر دهند و چه حرف تازه ای برای گفتن دارند. اولین گامی که اروپایی ها باید بردارند، فعال کردن مکانیسم اینستکس است. با این اقدام، مقدمات اعتمادسازی از سوی اروپایی ها فراهم می شود. اروپایی ها باید این کار را انجام دهند؛ آنها تا الان باید فهمیده باشند که ایران با دیگر کشورها فرق دارد و نمی توانند رفتارها و سیاست های خود با دیگر کشورها را در مورد ایران تکرار کنند. سیاست های آنها در برخورد با ایران باید جدی و به دور از هر گونه باج خواهی و تهدید و ترغیب باشد. مخصوصا که این کشور اعلام کرده است که اگر اروپایی ها به تعهدات خود پایبند باشند به تعهدات خود باز می گردد.
وظیفه اروپا فقط به اثبات حسن نیت محدود نمی شود زیرا اگر این حسن نیت با موانعی چون فشارهای آمریکا و تهدید به تحریم بر کشورهای عربی رو به رو شود، فایده ای نخواهد داشت. البته بد نیست خاطرنشان کنیم که اروپایی ها تمایل دارند مواضع خود را در قبال توافق هسته ای از مواضع آمریکا جدا کنند اما منافع اقتصادی و فشارهای هولناک آمریکا، آنها را در موضع ضعف قرار داده است؛ آنها از یک سو به گواه سازمان بین المللی انرژی اتمی، می دانند که ایران به همه تعهدات برجامی خود پایبند بوده است اما از سوی دیگر ناچارند به خاطر تأمین منافع خود از مجازات های آمریکا پرهیز کنند.
بنابراین اروپایی ها باید این حقیقت را بپذیرند که در برزخ بین اثبات عملی اعتبار و هویت مستقل خود و فشارها و دیکته های آمریکا گیر افتاده اند. انتخاب نهایی آنها کدام گزینه خواهد بود؟ آنها فقط خودشان باید راهشان را انتخاب کنند.